Poniżej przedstawiam wybrane fragmenty orzeczeń polskich sądów administracyjnych, które wprost odnosiły się w swoich orzeczeniach do "prawa do dobrej administracji".
Informuję także o artykule naukowym pt.
Wpływ orzecznictwa polskich sadów administracyjnych na stosowanie Europejskiego kodeksu dobrej administracji, Jakub Rzucidło.
dostępny jest tu.
http://ppa.wuwr.pl/preview/wplyw-orzecznictwa-polskich-sadow-administracyjnych-na-stosowanie-europejskiego-kodeksu-dobrej-administracji-1769
I SA/Rz 792/08 - Wyrok WSA w Rzeszowie z 2009-03-17
Zawarta
w art. 8 zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa
określa wyraźnie to, co implicite jest zawarte w zasadzie
praworządności. Z zasady wyrażonej w art. 8 wynika bowiem przede
wszystkim wymóg praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania i
rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest
zasadniczą treścią zasady praworządności. Tylko postępowanie
odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku postępowania tak
ukształtowanego mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów
administracji publicznej nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie
uwzględniają ich żądań.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z
dnia 7 grudnia 1984 r., III SA 729/84, ONSA 1984, nr 2, poz. 117,
podkreśla, że w celu realizacji tej zasady konieczne jest "przede
wszystkim ścisłe przestrzeganie prawa, zwłaszcza w zakresie dokładnego
wyjaśnienia okoliczności sprawy, konkretnego ustosunkowania się do żądań
i twierdzeń stron oraz uwzględniania w decyzji zarówno interesu
społecznego, jak i słusznego interesu obywateli, przy założeniu, że
wszyscy obywatele są równi wobec prawa".
W orzecznictwie sądowym
za naruszające zasadę zaufania obywateli do organów Państwa uznaje się
zmienność poglądów prawnych wyrażonych w decyzjach organów administracji
w odniesieniu do tego samego adresata, wydanych na tle takich samych
stanów faktycznych, ze wskazaniem tej samej podstawy prawnej decyzji i
bez bliższego uzasadnienia takiej zmiany (wyrok NSA z dnia 8 kwietnia
1998 r., ł SA/Łd 652797, ONSA 1999, nr 1, poz. 27);
Podobne
stanowisko prezentuje Europejski Kodeks Dobrej Administracji który w
art. 10 ust. 2 stanowi, że urzędnik uwzględnia uzasadnione i słuszne
oczekiwania jednostki, które wynikają z działań podejmowanych przez daną
instytucję w przeszłości.
II SAB/Gd 38/08 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2009-03-11
Z
ogólnej zasady postępowania administracyjnego, wyrażonej w art. 12
K.p.a., a mianowicie zasady szybkości i prostoty postępowania, wynika
dla organu prowadzącego postępowanie administracyjne obowiązek
podejmowania wszystkich czynności bez zbędnej zwłoki, aby wnikliwie i w
jak najkrótszym czasie doprowadzić do rozstrzygnięcia sprawy. Zasada
szybkości procesu jako zasada naczelna wynikająca z Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej stanowi również nakaz konieczny do
uwzględniania przez organ administracji prowadzący postępowanie
administracyjne. Podkreślić wypada, że zasada załatwienia sprawy w
rozsądnym terminie wynika z art. 6 ratyfikowanej przez Polskę
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r., nr 61, poz. 284 ze zm.)
oraz z art. 17 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji przyjętego
przez Parlament Europejski w dniu 6 września 2001 r.
Na gruncie
kodeksu postępowania administracyjnego zasada szybkości postępowania
konkretyzowana jest przede wszystkim w przepisach o terminach
załatwiania spraw, wezwaniach i doręczeniach oraz o postępowaniu
dowodowym. Przepisy art. 35 § 1 i 3 k.p.a. stanowią, iż organy
administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej
zwłoki. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego
powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie
skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia
wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu
miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Zgodnie z art. 61 § 3 K.p.a. datą
wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania
organowi administracji publicznej.
IV SA/Wr 493/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2009-02-11
świetle powyższego, zdaniem Sądu, organy administracji obu instancji
nie ustaliły należycie stanu faktycznego sprawy, nie zbadały bowiem, czy
skarżąca jest w stanie wykonywać pracę na stanowisku dydaktycznym,
naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym
pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych
stanowiskach. Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS na to zagadnienie nie
odpowiada i odpowiedzi brak jest w materiale sprawy. W ocenie składu
orzekającego postępowanie administracyjne w tym zakresie wymagałoby
zatem uzupełnienia. Zawarta w uzasadnieniu decyzji ocena dowodów oparta
jest na niekompletnym materiale dowodowym w związku, z czym należy
uznać, że jest oceną dowolną naruszającą postanowienia art. 80 k.p.a.
Na
marginesie sprawy stwierdzić jedynie należy, że orzeczenie lekarza
orzecznika ZUS stwierdzające niezdolność sędziego do wykonywania pracy
na stanowisku naukowo-dydaktycznym w powiązaniu ze stwierdzoną wcześniej
trwałą niezdolnością do pełnienia obowiązków sędziego z powodu choroby,
powinno być równoznaczne z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do
pracy.
Brak wyjaśnienia tej kwestii stanowi naruszenie art. 7 i 77
§ 1 k.p.a., obligujących organy do wyczerpującego zebrania i
rozpatrzenia całego materiału dowodowego oraz podjęcia wszelkich kroków
niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Sąd uznał te
naruszenia za mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co uzasadnia
uchylenie zaskarżonej decyzji.
W omawianym kontekście warto
przypomnieć stanowisko Trybunału Konstytucyjnego zajęte w sprawie o
sygn. SK 4/02 (wyrok z 15 kwietnia 2003 r., OTK ZU nr 4/A/2003, poz.
31), które w pełni aprobuje niniejszy skład orzekający, że
"administracja pełni wobec obywatela rolę służebną i w sytuacji, gdy
zakończenie procesu weryfikacji dokumentacji jest utrudnione z przyczyn
niezależnych od zainteresowanego, to jej obowiązkiem jest fachowa i
rzetelna pomoc. Brak takiej pomocy, skutkujący pozbawieniem możliwości
dochodzenia uprawnień przez strony postępowania, jest wysoce naganny i
nie może prowadzić do naruszenia konstytucyjnie chronionej godności
człowieka, na której straży stoi także administracja publiczna. Prawo do
dobrej administracji gwarantuje także Kodeks Dobrej Administracji (w
tym przypadku w szczególności jego art. 17 i 22) przyjęty przez
Parlament Europejski z 6 września 2001 r." (zob. także art. 41 Karty
Praw Podstawowych Unii Europejskiej, sporządzony w Nicei w 2000 r.).
I SA/Ol 551/08 - Wyrok WSA w Olsztynie z 2009-02-04
daniem
Sądu będące przedmiotem zaskarżenia postanowienie zostało wydane z
naruszeniem art. 121 Ordynacji podatkowej. Wyrażona w powołanym artykule
zasada zaufania do organów podatkowych jest zasadą prawnokonstytucyjną,
która rodzi określone obowiązku w sferze działalności państwa. W § 2
art. 121 Ordynacji podatkowej wprost wskazano, że organy podatkowe w
postępowaniu podatkowym są obowiązane udzielać niezbędnych informacji i
wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z
przedmiotem tego postępowania. Znajduje to rozwinięcie w konkretnych
normach dotyczących procedury podatkowej m.innymi przez zamieszczanie w
wydawanych aktach stosownych pouczeń ale zasada zaufania do organów
podatkowych ma głębszy sens - jest wyrazem zagwarantowania przez państwo
prawa obywatela do dobrej administracji.
Oznacza to, że w razie
złożenia przez podatnika żądania określonego działania, organ podatkowy
nie może stwarzać przeszkód natury formalnej a odwrotnie, powinien dążyć
do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.
Niewątpliwie z
przepisów Ordynacji podatkowej wynika, że wszczęcie postępowania
następuje z urzędu lub na wniosek podatnika, przy czym w szeregu
sprawach tylko na wniosek.
Jednocześnie od zasady, że wszczęcie
postępowania na żądanie strony następuje z chwilą złożenia wniosku (art.
165 O.p.) wprowadzono odstępstwo wynikające z ekonomii procesowej
wiążące się z koniecznością zbadania przez organ możliwości prowadzenia
postępowała.
Powyższe wynika z treści art. 165a § 1 Ordynacji
podatkowej zgodnie z którym, gdy żądanie, o którym mowa w art. 165
zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek
innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy
wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.
Zdaniem
Sądu zawartego w powołanym przepisie sformułowania "lub z jakichkolwiek
innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte" nie można
interpretować rozszerzająco. Należy je odnieść przede wszystkim do
sytuacji, gdy wszczęciu postępowania stoi na przeszkodzie przepis prawa
bądź poszczególne przepisy, których interpretacja uniemożliwia
prowadzenie postępowania i rozpatrzenie treści żądania w sposób
merytoryczny. Organy podatkowe błędnie uznały, że w rozpoznawanej
sprawie taka sytuacja wystąpiła.
Należy wskazać, że kierując do
Naczelnika Urzędu Celnego swoje żądanie z dnia 23 lipca 2008r. skarżący
nie określił trybu zwrotu podatku akcyzowego uiszczonego w związku z
wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodu osobowego.
Organ I
instancji znając stan faktyczny (wydana decyzja ostateczna o odmowie
stwierdzenia nadpłaty i zwrotu podatku) oraz stan prawny - wejście w
życie z dniem 19.07.2008r. ustawy z dnia 9 maja 2008r. o zwrocie
nadpłaty w podatku akcyzowym zapłaconego z tytułu nabycia
wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego (Dz.U. nr 118,
poz. 745) nie miał prawa odmówić wszczęcia postępowania.
Sam organ
wszak nie miał wątpliwości, że merytoryczne rozpoznanie wniosku może
nastąpić w trybie wznowienia postępowania. W takim wypadku, zważywszy,
że podatnik działał sam, bez profesjonalnej pomocy prawnej, powinien był
uzyskać od wnioskodawcy jedynie wyrażenia woli w przedmiocie wznowienia
postępowania.
I SA/Po 1165/08 - Wyrok WSA w Poznaniu z 2009-01-29
Dyrektor
Izby Skarbowej zauważył również, że o ile Konwencja o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności zakłada prawo jednostki do złożenia
skargi na działania administracji krajowej do Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka w Strasburgu, to warunkiem dopuszczalności złożenia
takiej skargi jest wyczerpanie wszelkich krajowych środków prawnych (
odwołanie, skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, skarga
kasacyjna). Przywołany natomiast przez stronę Europejski 'Kodeks Dobrej
Administracji ma jedynie charakter subsydialny w stosunku do Polskiej,
skodyfikowanej - na przykład w Ordynacji podatkowej - procedury
administracyjnej.
Wskazana natomiast przez stronę Karta Praw
Podstawowych Unii Europejskiej nie ma mocy obowiązującej. Moc prawną
Karcie nada dopiero Traktat Lizboński - podpisany w dniu 13 grudnia
2007r., jednakże jeszcze nieratyfikowany. Karta Praw Podstawowych Unii
Europejskiej zacznie obowiązywać jedynie pod warunkiem ratyfikowania
Traktatu Lizbońskiego przez wszystkie państwa członkowskie Unii
Europejskiej.
Organ odwoławczy podkreślił również, że w
obowiązującym porządku prawnym nie istnieją żadne instrumenty prawne
upoważniające organy administracji publicznej do dokonywania oceny
konstytucyjności ustanowionych aktów prawnych. Orzekanie o zgodności
bądź niezgodności obowiązujących przepisów z Konstytucją RP należy
bowiem wyłącznie do kompetencji organów władzy sądowniczej. Organy
podatkowe związane są w swoich działaniach ustanowionymi przepisami
prawa i zobligowanie do ich poszanowania i egzekwowania niezależnie od
wątpliwości co do ich zgodności z Konstytucją RP, jakie w swym odwołaniu
zawarł Pełnomocnik Strony.
Organ odwoławczy podkreślił również,
że w materiale dowodowym nie znajduje również potwierdzenia zarzut, że
pracownik prowadzący sprawę znał stan zdrowia podatniczki i wykorzystał
ten fakt dla przyjęcia koncepcji prawnej załatwienia jej sprawy. W
aktach sprawy organu pierwszej instancji brak jest bowiem jakiegokolwiek
zaświadczenia lekarza specjalisty o psychicznym stanie zdrowia M W-P.
Dopiero na etapie odwołania od decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli
Skarbowej, pełnomocnik strony załączył uwierzytelnioną kopię
zaświadczenia lekarskiego z dnia [...] wystawioną przez lekarza pediatrę
z J s.c., M, ul. W [...].
Z kolei odnosząc się do zarzutu
dotyczącego przewlekłości prowadzonego postępowania, organ drugiej
instancji zwracał uwagę, że długość prowadzonego postępowania
podyktowana była koniecznością przeprowadzenia przez organ kontroli
skarbowej szeregu czynności w celu zebrania pełnego materiału
dowodowego.
IV SA/Wr 351/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2009-01-29
Natomiast analiza materiału aktowego badanej sprawy wskazuje na to, że
organ odwoławczy uchybił obowiązkowi przestrzegania zasady czynnego
udziału strony w postępowania. Z zasady tej wynikają dla organu
administracji określone obowiązki , a mianowicie zagwarantowanie stronie
czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz zagwarantowanie
stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia się co do
zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Z zasady tej
wynika więc prawo strony "do ostatniego słowa" i respektowania jej
uprawnienia określanego sloganem "nic o stronie bez strony" . Przepis
art.140 k.p.a. nakazuje odpowiednie zastosowanie w postępowaniu
odwoławczym , w sprawach nie uregulowanych w art.136-139 k.p.a. ,
przepisów o postępowaniu przez organami pierwszej instancji. Jak
podkreśla się w doktrynie stosowanie odpowiednie przepisów oznacza , że
należy uwzględniać specyfikę konkretnej sytuacji , a więc może to być
stosowanie wprost , z dostosowującym do okoliczności zmodyfikowaniem , a
nawet wyłączenie dopuszczalności stosowania określonych przepisów ze
względu na odmienne cechy danego przypadku. W rozważanym przypadku mamy
do czynienia z tą pierwszą sytuacją. Na podstawie odesłania zawartego w
art. 140 k.p.a. w postępowaniu odwoławczym ma zastosowanie
m.in.
przepis art. 10 § 1 k.p.a. i powinien być on stosowany wprost , gdyż
specyfika postępowania odwoławczego nie wymaga modyfikacji tego
przepisu. Organ odwoławczy rozpatrując ponownie sprawę nie może
ograniczyć się tylko do kontroli decyzji organu I instancji, bądź też
wyłącznie kontroli zasadności argumentów podniesionych w stosunku do
orzeczenia organu I instancji, lecz ma obowiązek zbadać zasadność
merytoryczną odwołania i ponownie rozstrzygnąć tę samą sprawę. Obowiązek
ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ II instancji obejmuje więc
między innymi obowiązek ponownego ustalenia podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia. Wobec tego strona powinna mieć możliwość ustosunkowania
się do tych ustaleń i wypowiedzenia się w sprawie całego materiału
dowodowego zgromadzonego w określonej sprawie administracyjnej ,
niezależnie od tego , w jakiej fazie jej załatwiania oraz przez który
organ administracji , pierwszej czy drugiej instancji , został on
zebrany. Strona bowiem powinna mieć możność wypowiedzenia się nie tylko
co do przeprowadzonych i zebranych dowodów , ale również co do
zupełności postępowania dowodowego i kompletności zgromadzonego w
sprawie materiału dowodowego. W związku z tym nie ma znaczenia fakt na
jakim etapie postępowania zgromadzono dowody, lecz istotny jest fakt ,
że ma nastąpić wydanie decyzji , które w każdym przypadku powinno być
poprzedzone wyznaczeniem stronie terminu do wypowiedzenia się w sprawie
zebranego materiału dowodowego, niezależnie od tego , czy we
wcześniejszych fazach postępowania strona mogła skorzystać z tego
uprawnienia. Natomiast wbrew twierdzeniom organu odwoławczego , bez
znaczenia dla oceny przestrzegania przez organ administracji zasady
czynnego udziału strony w postępowaniu odwoławczym ,pozostaje fakt czy
organ II instancji przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe .
Stanowisko Kolegium , według którego obowiązek nałożony na organ
administracji tym przepisem może być zrealizowany jedynie wówczas, gdy w
toku postępowania przed tym organem doszło do zebrania jakiegokolwiek
materiału dowodowego, jest - w ocenie Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego orzekającego w niniejszej sprawie- nieuprawnione.
Takiej przesłanki nie formułuje zarówno przepis art.10 k.p.a jak i
przepisy rozdziału 10 Działu II K.p.a. regulującego postępowanie
odwoławcze . Po pierwsze, z treści przepisu art. 10 § 1 k.p.a. w związku
z art.136 k.p.a. nie wynika wcale, że przedmiotem wypowiedzenia się
strony - w zastosowaniu do postępowania odwoławczego - miałby być tylko
materiał zebrany w postępowaniu odwoławczym. Jest więc nieuzasadnione
stosowanie wykładni zwężającej i przyjmowanie, że prawo strony dotyczy
tylko tej instancji, w której zebrano określone dowody. Postępowanie
obejmuje określoną sprawę administracyjną, w której ma nastąpić wydanie
decyzji jako całość i w tym aspekcie podstawowe znaczenie ma zachowanie
jednego z najistotniejszych uprawnień strony : prawa do zajęcia
stanowiska w postępowaniu dowodowym i wypowiedzenia się bezpośrednio
przed rozstrzygnięciem sprawy. Ograniczenie tego uprawnienia może
wynikać jedynie z wyraźnego wskazania ustawodawcy wyrażonego w
przepisie, a taki, poza wyjątkami wyliczonymi w § 2 art.10 k. p. a nie
istnieje. W oparciu o wykładnię systemową należy wnioskować, że
wprowadzone wyjątki od reguły stosowania § 1 art.10 k.p.a. mają
charakter wyczerpujący i wykluczają ich rozszerzanie. Po drugie zaś,
sięgając do wykładni funkcjonalnej przepisu art. 10 § 1 k.p.a. w związku
z art.140 k.p.a należy zauważyć, że celem tego unormowania nie jest
umożliwienie wypowiedzenia się stronie jedynie co do dowodów, które
przeprowadził organ odwoławczy, lecz umożliwienie ostatecznego
wypowiedzenia się bezpośrednio przed wydaniem decyzji odnośnie do
całości zebranego w toku całego postępowania administracyjnego materiału
dowodowego. Przede wszystkim owo wypowiedzenie się dotyczyć może- o
czym była już wyżej mowa- zupełności postępowania dowodowego i umożliwić
stronie podjęcie próby obrony swoich racji w ostatniej fazie
postępowania tuż przed wydaniem decyzji. Zaprezentowany przez
Samorządowe Kolegium Odwoławcze pogląd, wedle którego przepis art. 10 § 1
k.p.a. każe realizować obowiązek nim nałożony tylko wówczas, gdy w toku
postępowania odwoławczego został zebrany jakikolwiek materiał dowodowy
nie zasługuje więc na aprobatę. Zauważyć bowiem należy, że interpretacji
komentowanego przepisu nie sposób dokonywać w oderwaniu od zasad
ogólnych sformułowanych w Kodeksie postępowania administracyjnego .
Wykładnia , którą posłużył się organ odwoławczy , doprowadziła do
pozbawienia strony prawa do "ostatniego słowa", co stanowi naruszenie
ogólnej zasady czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym.
Sytuacja, w której strona po wniesieniu odwołania od decyzji
pierwszo-instancyjnej i zgłoszeniu na tym etapie nowego wniosku
dowodowego ( pismo z dnia 6.03.2008r.) zostaje zaskoczona wydaniem
decyzji ostatecznej, bez umożliwienia jej wypowiedzenia się odnośnie
całości materiału dowodowego, niezależnie od tego czy i w jakim zakresie
został on uzupełniony w postępowaniu odwoławczym, jest sytuacją naganną
i godzi w podstawowe prawo strony do czynnego udziału w toczącym się
postępowaniu. Wymaga też podkreślenia ,że wypływające z zasady ogólnej
czynnego udziału strony w postępowaniu prawo obejmuje nie tylko prawo
wypowiadania się co do zebranych dowodów i materiałów , ale również
zgłoszonych żądań . Przy czym istotny jest jedynie fakt, że ma nastąpić
wydanie decyzji, które -stosownie do art.10§1 w związku z art.140 k.p.a.
- w każdym przypadku powinno być poprzedzone wyznaczeniem stronie
terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.
Powyższa zasada została również wyartykułowana w uchwalonym w dniu 6
września 2001r. przez Parlament Europejski , Europejskim Kodeksie Dobrej
Administracji (KDA), którego przepis art.16 normujący prawo wysłuchania
i złożenia oświadczeń , w ustępie 2 ustanawia zasadę , wedle której " w
przypadkach, w których może zostać wydana decyzja dotycząca praw lub
interesów jednostki, ma ona prawo przed podjęciem decyzji przedstawić
swoje uwagi na piśmie i w razie potrzeby przedstawić swoje
spostrzeżenia". Powyższe zalecenia KDA mogą stanowić wskazówkę przy
interpretowaniu obowiązujących przepisów, zważywszy, że wskazania tegoż
kodeksu współbrzmią w wielu miejscach z przepisami polskich postępowań
administracyjnych .Zbliżone gwarancje dla uprawnień stron w polskim
postępowaniu administracyjnym przewiduje Kodeks postępowania
administracyjnego w przepisie art.10 §1 . Tymczasem z akt badanej sprawy
wynika, że dopiero z treści decyzji ostatecznej strona powzięła
informację o tym, że Samorządowe kolegium Odwoławcze nie przeprowadziło
żadnego dodatkowego postępowania wyjaśniającego. Wobec tego należało
przyjąć , że organ II instancji nie umożliwił stronie inicjującej
postępowanie odwoławcze wypowiedzenie się przed wydaniem decyzji w
zakresie zebranego materiału dowodowego. Jednakże to niewątpliwe
uchybienie w omawianym zakresie nie miało- zdaniem Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego - wpływu na wynik sprawy, albowiem na etapie
postępowania sądowo-administracyjnego skarżący nie wykazał , aby z
powodu uchybienia przez organ II instancji obowiązkowi wynikającemu z
art.10 k.p.a. nie przedstawił on na etapie postępowania odwoławczego
takich dowodów, z których wynikałaby odmienna teza, niż tą którą
przyjęły organy w zakresie uznania braku przejawów współdziałania strony
z organem pomocowym .W każdym bądź razie zaoferowane przez skarżącego w
toku postępowania sądowo-administracyjnego dowody z dokumentów nie
pozwalają na poczynienie odmiennych niż to przyjęły organy ustaleń. W
konsekwencji Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że niezastosowanie
przez organ odwoławczy przepisu art. 10 § 1 k.p.a jest uchybieniem
proceduralnym , ale nie miało ono wpływu na wynik sprawy i tym samym nie
pociąga za sobą konieczności uchylenia decyzji wydanej w wyniku
postępowania obarczonego tą wadą.
II SAB/Gl 47/08 - Wyrok WSA w Gliwicach z 2009-01-21
Zgodnie
z art. 35 § 3 kpa, załatwienie sprawy wymagającej postępowania
wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a
sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch
miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym -
w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Do tych terminów
załatwiania spraw nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach
prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia
postępowania oraz okresów opóźnienia z winy strony albo z przyczyn
niezależnych od organu. O każdym przypadku niezałatwienie sprawy w
terminie określonym w art. 35, organ administracji zobligowany jest
zawiadomić stronę, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin
załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji
również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych
od organu (art. 36 kpa). Obowiązek rozpatrzenia sprawy "w rozsądnym
terminie" wynika jednocześnie z art. 6 Europejskiej konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych wolności, a także z art. 17 Europejskiego
Kodeksu Dobrej Administracji przyjętego przez Parlament Europejski z
dnia 6 września 2001 r.
Z bezczynnością organu administracji
publicznej mamy zatem do czynienia także wówczas, gdy organ prowadził
postępowanie w sprawie, ale mimo istnienia ustawowego obowiązku - nie
zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego
aktu lub nie podjął czynności rozstrzygającej sprawę. W niniejszej
sprawie jest poza sporem, że Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w
R. prowadził postępowanie w sprawie legalności obiektów wchodzących w
skład warsztatu stolarskiego w T. przy ul. [...] (działka nr [...]).
Wobec części tychże obiektów postępowanie to zostało zakończone
ostateczną decyzją z [...] r. o nakazie rozbiórki. Jednakże na posesji
tej znajdują się jeszcze inne obiekty, co do których sprawa ich
legalności - bądź to samowolnej rozbudowy, przebudowy, czy też
samowolnej zmiany sposobu użytkowania, nie została jeszcze
rozstrzygnięta.
III SA/Kr 752/08 - Wyrok WSA w Krakowie z 2009-01-15
Sąd nie stwierdził też, aby organy naruszyły wskazywane przez
skarżącego przepisy Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji
uchwalonego przez Parlament Europejski w dniu 6 września 2001 r.
polegającego na działaniu urzędników państwowych niezgodnie z zasadą
praworządności oraz na naruszeniu przy wydawaniu decyzji oraz zasady
proporcjonalności działań w stosunku do obranego celu. W ocenie Sądu
organy działały zgodnie z zasadą praworządności- na podstawie
obowiązujących przepisów prawa a jak już wskazano powyżej
odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy o transporcie drogowym
jest odpowiedzialnością obiektywną i stwierdzenie przez organ naruszenia
przepisów tej ustawy obliguje organ do wydania decyzji nakładającej
stosowne kary bez możliwości uwzględnienia indywidualnych okoliczności
odnoszących się do podmiotu, na którego kary są nakładane.
II OSK 1754/07 - Wyrok NSA z 2009-01-08
uzasadnieniu takiego stanowiska wskazano, że ustawa - Prawo budowlane,
której przepisy były podstawą materialnoprawną do rozstrzygnięcia
sprawy, należy do sfery prawa administracyjnego a jej realizację
powierzono organom administracji publicznej, które wobec przyjętych
standardów państwa prawa podejmują działania procesowe przede wszystkim
podporządkowane zasadzie praworządności zawartej w art. 6 kpa i art. 7
Konstytucji RP, a ponadto uwzględnionej jako jedna z zasad podstawowych w
Europejskim Kodeksie Dobrej Administracji. Zasada ta wymaga zgodności z
prawem każdej czynności podejmowanej w sprawie administracyjnej przez
organ administracji publicznej. Wszelka ingerencja w sferę prawną
podmiotu przez organ działający zgodnie z kompetencją przyznaną mu
przepisami ustrojowymi, materialnymi i formalnymi może odbywać się
wyłącznie na podstawie konkretnych przepisów prawa materialnego
odpowiedniej rangi. Prawidłowe rozstrzygnięcie wymaga przede wszystkim
określenia w sposób absolutnie precyzyjny treści i zakresu udzielonego
uprawnienia lub nakładanego obowiązku, a jego motywy powinny być
wyczerpująco przedstawione w uzasadnieniu /art. 107 ( 3 kpa/.
I OSK 16/08 - Wyrok NSA z 2009-01-08
Dla
prawidłowości przedmiotowego rozkazu personalnego o zwolnieniu istotne
było, że został on wydany po wejściu w życie rozkazu Szefa Sztabu
Generalnego WP z dnia 26 lipca 2002 r.
W ocenie Sądu pierwszej
instancji dokonanie skarżącemu wypowiedzenia z dniem 1 maja 2003 r.
stosunku zawodowej służby wojskowej było w pełni uzasadnione i nie
naruszało obowiązującego wówczas porządku prawnego. Organy orzekające w
sprawie dokonały właściwej analizy całości sprawy i prawidłowo odmówiły
stwierdzenia nieważności wypowiedzenia.
Odnosząc się do zarzutu
naruszenia przepisów Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji, Sąd
wskazał, że ten akt nie jest źródłem prawa. Jeśli zaś chodzi o
powoływany przez skarżącego wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2006 r. to
dotyczy on innego stanu faktycznego oraz prawnego.
II SA/Go 637/08 - Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 2008-12-29
Zgodnie
z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej "Rzeczpospolita Polska
jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady
sprawiedliwości społecznej". Demokratyczne państwo prawne to państwo,
które gwarantuje jednostce prawo do postępowania, a zatem prawo do
obrony interesu prawnego na drodze prawa. To prawo do postępowania
przyznaje jednostce art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności (Dz.U. 1993 r. Nr 61 poz. 284), który stanowi "1.
Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w
rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą
przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym
albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu
sprawie karnej (...)". Ustanowione w art. 6 konwencji zasady
postępowania należy odpowiednio zastosować do postępowania
administracyjnego. Reguły ustanowione w art. 6 konwencji gwarantuje art.
6 Traktatu o Unii Europejskiej, stanowiąc "1. Unia opiera się na
zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i
podstawowych wolności oraz praworządności; zasady te są wspólne dla
wszystkich Państw członkowskich. 2. Unia szanuje prawa podstawowe, jakie
zagwarantowane są w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950 r. oraz prawa
wynikającego z wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich,
stanowiąc ogólne zasady prawa Wspólnotowego". Prawo to gwarantuje
również art. 41 Prawo do dobrej administracji Karty Praw Podstawowych,
który w ust. 2 stanowi "Prawo to obejmuje w szczególności - prawo każdej
osoby do bycia wysłuchanym zanim zostanie zastosowany wobec niej
niekorzystny indywidualny środek (...)".
Podstawowym prawem
jednostki (osoby fizycznej, osoby prawnej, jednostki organizacyjnej nie
mającej osobowości prawnej) jest ochrona interesu prawnego na drodze
prawnej, a zatem na drodze postępowania uregulowanego przepisami prawa,
które gwarantuje prawo do wysłuchania. Pozbawienie jednostki prawa do
wysłuchania w formach przewidzianych w prawie procesowym narusza reguły
demokratycznego państwa prawnego i reguły obowiązujące w prawie
europejskim.
III SA/Lu 299/08 - Wyrok WSA w Lublinie z 2008-12-18
Skarga zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone zarządzenie zostało wydane z naruszeniem prawa.
Z
treści art. 3 ustawy o pracownikach samorządowych wynika, iż
pracownikiem samorządowym zatrudnionym na stanowisku samorządowym może
być osoba, która spełnia łącznie wymagania określone w ust. 1, ust. 3
pkt 2 i 3 oraz ust. 4, to jest: jest obywatelem polskim, posiada
kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym
stanowisku, ukończyła 18 rok życia i ma pełną zdolność do czynności
prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych, posiada stan zdrowia
pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku, nie była
prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne, cieszy się nieposzlakowaną
opinią, posiada łącznie co najmniej dwuletni staż pracy na stanowiskach
lub w służbach wymienionych w ust. 4 pkt 1 oraz posiada wykształcenie
wyższe. Treść przepisów ustawy jest jednoznaczna i nie pozostawia żadnej
swobody organowi zatrudniającemu pracownika samorządowego na stanowisku
kierowniczym. Oznacza to, że brak któregokolwiek z wyżej wymienionych
ustawowych wymagań skutkuje niedopuszczalnością powołania danej osoby na
kierownicze stanowisko urzędnicze w administracji samorządowej, nawet
jeśli osoba ta spełnia pozostałe wymagania. Tak restrykcyjna wykładnia
powyższych przepisów jest uzasadniona szczególnym charakterem funkcji
wykonywanych przez osoby zajmujące stanowiska kierownicze.
Ratio
legis ustawowo określonych wysokich wymogów kwalifikacyjnych osób
zajmujących najwyższe stanowiska kierownicze w organach jednostek
samorządu terytorialnego tkwi przede wszystkim w szczególnym charakterze
zadań wykonywanych przez te jednostki. Są to zadania publiczne, a więc
służące zaspokajaniu zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej.
Wykonywanie tych zadań wiąże się z obsługą zarówno podmiotów
zewnętrznych, jak i wewnątrz samych jednostek samorządowych. Biorąc pod
uwagę takie czynniki jak lawinowy przyrost regulacji prawnych,
skomplikowanie spraw wymagających rozstrzygnięcia oraz wymagania
stawiane przez uczestnictwo Polski we Wspólnotach Europejskich, w tym
zwłaszcza z Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji, uchwalonego
przez Parlament Europejski w dniu 6 września 2001r., trzeba stwierdzić,
że wysokie wymagania kwalifikacyjne są uzasadnione dążeniem do
zagwarantowania należytego poziomu pracy administracji samorządowej
(por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 25 stycznia 2005r., K. 25/04,
OTK-A 2005, nr 1, poz. 6 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9
września 2008r., OSK 887/08, niepubl.).
Ustawa o pracownikach
samorządowych nie wskazuje, które ze stanowisk w administracji
samorządowej są stanowiskami kierowniczymi w rozumieniu ustawy. Czyni to
przytaczane wyżej rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005
roku w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych
zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach
marszałkowskich, wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art.
3 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych. Dołączony do
rozporządzenia Załącznik Nr 3 zawiera Wykaz stanowisk pracowniczych, w
tym pracowników zatrudnionych na kierowniczych stanowiskach urzędniczych
i stanowiskach urzędniczych, szczegółowe wymagania kwalifikacyjne,
kwoty wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, zaszeregowanie
do kategorii wynagrodzenia zasadniczego i stawek dodatku funkcyjnego. Z
treści punktu II.3 Tabeli II zawartej w Załączniku Nr 3 wynika bez
żadnych wątpliwości, że zastępca wójta jest zaliczany do kierowniczych
stanowisk urzędniczych, a do wymagań na to stanowisko zalicza się
posiadanie wyższego wykształcenia.
II SAB/Go 26/08 - Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 2008-12-18
ną
z zasad ogólnych postępowania administracyjnego, wyrażoną w art. 12
K.p.a., jest zasada szybkości postępowania, zgodnie z którą organy
administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko,
posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej
załatwienia. Zasada ta ma nader istotne znaczenie dla skuteczności
ochrony interesu społecznego i interesu jednostki. Prawo do szybkiego, w
rozsądnym terminie przeprowadzonego procesu (postępowania), ustanawia
art. 6 ust. 1 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka
i
podstawowych wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), zgodnie z
którym nadmierna długość toczącego się w sprawie postępowania może być
uznana za naruszenie służącego każdemu prawa do rozstrzygnięcia jego
sprawy w rozsądnym terminie. Prawo od szybkiego załatwienia sprawy
przyjmuje również Europejski Kodeks Dobrej Administracji stanowiąc w
art. 17 ust. 1: "Urzędnik zapewni, że w sprawie każdego wniosku lub
każdego zażalenia skierowanego do instytucji zostanie podjęta decyzja w
stosownym terminie, niezwłocznie, a w każdym razie nie później niż dwa
miesiące do daty wpływu tego wniosku lub zażalenia".
Z zasady
ogólnej szybkości postępowania wypływa dla organów administracji
publicznej obowiązek prowadzenia postępowania w taki sposób, iż z
uwzględnieniem okoliczności danej sprawy nie można zarzucić im zbędnej
zwłoki, opieszałości w podejmowanych czynnościach procesowych.
Zgodnie
z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992r. o grach i
zakładach wzajemnych (tekst jedn. Dz.U. z 2004r., Nr 4, poz. 27, ze zm.)
rozpatrzenie wniosków o udzielenie zezwolenia na urządzanie i
prowadzenie działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych, o
których mowa w art. 2, oraz zatwierdzenie regulaminów gier i zakładów
wzajemnych następuje w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Jak
wynika zatem z przywołanej regulacji ustawy o grach i zakładach
wzajemnych wniosek skarżącej Spółki o wydanie jej takiego zezwolenia
winien być rozpoznany w ustawowym terminie 6 miesięcy, który jest
terminem znacznie dłuższym od terminów ogólnych przewidzianych w art. 35
§ 1 i 3 K.p.a.
Stosownie do art. 36 § 1 K.p.a., o każdym
przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 organ
administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając
przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Instytucja
takiej sygnalizacji nie może być jednakże nadmiernie wykorzystywana
przez organ, na co zwrócono uwagę w wyrokach Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 maja 2008r. sygn. akt IV SAB/Wa
37/08, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 9
października 2008 r. syg. akt II SAB/Ol 30/08 (niepublikowane) i pogląd
powyższy podziela Sąd w niniejszej sprawie
II OSK 1588/07 - Wyrok NSA z 2008-12-12
Stanowisko
orzecznictwa przytoczonego wcześniej, jak i ostatnie stanowisko uchwały
siedmiu sędziów z dnia 15 października 2008 r. - co do wymogu
doręczenia w ustawowym terminie decyzji ze sprzeciwem stronie dla jego
skuteczności, podziela w pełni skład Naczelnego Sądu Administracyjnego
orzekający w sprawie niniejszej.
Skoro zachowanie ustawowego
terminu przez organ wykonujący swoje uprawnienia z ustawy, następuje
dopiero z chwilą doręczenia decyzji stronie, to niewątpliwie nader
istotne jest ustalenie, kiedy doręczenie to nastąpiło.
W sprawie
przedmiotowej organ nie wykazał, by inwestorom doręczono decyzję
zawierającą sprzeciw w terminie 21 dni od ich zawiadomienia o
zakończeniu budowy. Jak ustalił Sąd I instancji, organ nie jest w stanie
podać na ten temat żadnego terminu. Strona jakkolwiek przyznaje, iż
decyzję taką otrzymała - to podkreśla stanowczo, że po wymaganym ustawą
terminie. Zgodnie z zasadą procesową art. 7 k.p.a. nie można nałożyć na
stronę obowiązków, na podstawie domniemania, iż zachowany został termin
materialnoprawny wynikający z art. 54 § 1 prawa budowlanego warunkujący
skuteczne doręczenie stronom decyzji ze sprzeciwem.
Jedna z
podstawowych zasad prawa unijnego tzw. prawo do dobrej administracji
wymaga, by organ dokonał doręczenia stronie decyzji w zakreślonym ustawą
terminie.
W powołanej uchwale siedmiu sędziów z dnia 15
października 2008 r. II GPS 4/08 podkreśla się, że przyjmując jako
podstawową cechę decyzji administracyjnej uzewnętrznienie woli organu
administracji publicznej przez zakomunikowanie woli jednostce w trybie
prawnym, nie można przyjąć, że nadanie decyzji przed upływem terminu w
polskiej placówce pocztowej stanowi uzewnętrznienie woli organu.
Uzewnętrznienie tej woli musi nastąpić w trybie prawnym, którym jest
wyłącznie doręczenie decyzji.
W sprawie niniejszej w ocenie
Naczelnego Sądu Administracyjnego można tylko przyjąć, że decyzja
Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lutego 2006 r.
zawierająca sprzeciw weszła do obrotu prawnego, skoro została doręczona
jej adresatom małż. R.. Jednak niemożliwość wykazania przez organ, iż
doręczono ją w terminie 21 dni wymaganym ustawą, czyni tę decyzje
nieskuteczną.
I SA/Wr 615/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-12-10
Dokonanie
ustaleń w tym kierunku i ich ocena nie tylko mają wpływ na zajęcie
stanowiska w przedmiocie ulgi podatkowej w aspekcie ważnego interesu
podatnika, ale także interesu publicznego, pod pojęciem którego należy
nie tylko mieć na uwadze interes gminy w pozyskiwaniu podatków, ale
także respektowanie takich wartości jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo,
zaufanie obywateli do organów administracji. Sprawiedliwe traktowanie
podatników nie przekłada się tylko na równość w zakresie obowiązku
uiszczania podatków, ale także równe sprawiedliwe, traktowanie w
sytuacjach braku możliwości spłaty zobowiązań podatkowych.
Na
znaczenie i charakter prawny zasady pogłębiania zaufania do organów
podatkowych niejednokrotnie zwracał uwagę Naczelny Sąd Administracyjny,
m. in. w wyroku z dnia 26.3.2002 r. (sygn. IIISA 3390/00 Prz. Podat.
2003, Nr 1, str. 63): "Wyrażona w art. 121 § 1 ordynacji podatkowej
zasada zaufania do organów podatkowych nie może być traktowana wyłącznie
jako abstrakcyjny postulat wobec organów, lecz jako norma prawna,
której zastosowanie mieć będzie konkretny wymiar". Zasada ta zakresem
swoim obejmuje również poszanowanie reguł administrowania, które
przejawiają się m. in. przez stosunek pracowników organów administracji
publicznej do strony, jak i innych uczestników postępowania wyrażający
się rzetelnością w rozpoznawaniu powierzonych im spraw. Na znaczenie
tego aspektu zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów
administracji zwraca szczególna uwagę Europejski Kodeks Dobrej
Administracji.
II SA/Wr 373/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-11-18
ziałania
procesowe organów administracji publicznej uprawnionych do prowadzenia
postępowania w sprawie administracyjnej i do podejmowania orzeczeń
podporządkowane są przede wszystkim zasadzie praworządności zawartej w
art. 6 kpa i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a ponadto
uwzględnionej, jako jedna z zasad podstawowych w art. 4 Europejskiego
Kodeksu Dobrej Administracji. Wymaga ona bezwzględnej zgodności z prawem
każdej czynności procesowej, w tym czynności orzeczniczej podejmowanej
przez organ administracji publicznej działający zgodnie z kompetencją
przyznaną mu przepisami ustrojowymi materialnymi i formalnymi. W
doktrynalnym ujęciu postępowanie administracyjne traktowane jest jako
zorganizowany proces stosowania prawa, w którym pierwszorzędne znaczenie
ma ustalenie normy prawa właściwej dla załatwienia sprawy. Wszelka
ingerencja w sferę prawną podmiotu przez organ działający w warunkach
wcześniej wskazanych może odbywać się wyłącznie na podstawie konkretnych
przepisów prawa materialnego odpowiedniej rangi, do których stosowania
uprawniony jest organ prowadzący postępowanie i posiadający kompetencję
orzeczniczą (decyzyjną).
W literaturze przedmiotu w etapach zorganizowanego procesu stosowania prawa wyróżnia się
m.in.
ustalenie jaka norma obowiązuje w zakresie niezbędnym dla potrzeb
rozstrzygnięcia i ustalenie konsekwencji prawnych faktu uznanego za
udowodniony na podstawie stosowanej normy (np. J. Wróblewski, Sądowe
stosowanie prawa, Warszawa 1972; B. Adamiak J. Borkowski KPA komentarz,
Warszawa 2006). Ustalenie obowiązującej normy prawa w postępowaniu
administracyjnym musi odbywać się ze szczególną staranności i
wnikliwością z tego względu, że cechą prawa administracyjnego jest
wielorodzajowość źródeł prawa, pochodzących z różnych organów, mających
różny status w hierarchii aktów normatywnych i regulujących dany
przedmiot ze zróżnicowaną szczegółowością. Powinność tę należy
postrzegać również w kontekście art. 156 § 1 pkt. 2 kpa, sankcjonującego
przypadek podjęcia orzeczenia na podstawie błędnych ustaleń co do
obowiązywania normy prawnej (por. wyrok NSA z dnia 14 kwietnia 1988,
sygn. akt III SA 979/87 niepubl.). W zakresie obowiązku organu
dysponującego kompetencją orzeczniczą na omówionym powyżej etapie
stosowania prawa musi zawierać się
m.in.
ustalenie, czy norma prawa, która ma być zastosowana przy orzekaniu
aktualnie obowiązuje. Istotne bowiem jest, że organ rozpatruje i
rozstrzyga sprawę administracyjną na podstawie stanu faktycznego i
prawnego istniejącego w dniu wydawania decyzji. W ocenie Sądu, czynności
organów orzekających w sprawie w postępowaniu instancyjnym dyktowane
zasadą praworządności w jej aspekcie powyżej wskazywanym zostały podjęte
w sposób prawidłowy.
Podstawą prawną orzekania przyjętą przez
organy w postępowaniu jurysdykcyjnym był przepis art. 105 § 1 kpa.
Zgodnie z jego treścią, gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało
się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o
umorzeniu postępowania.
Z bezprzedmiotowością postępowania
administracyjnego w rozumieniu art. 105 § 1 mamy do czynienia wówczas,
gdy odpadł jeden z konstytutywnych elementów sprawy administracyjnej, o
której mowa w art. 1 pkt 1. Przyczyny, dla których sprawa będąca
przedmiotem postępowania administracyjnego utraciła charakter sprawy
administracyjnej lub nie miała takiego charakteru jeszcze przed
wszczęciem postępowania, mogą być różnorodnej natury. W piśmiennictwie
dzieli się te przyczyny na podmiotowe i przedmiotowe, te zaś z kolei na
spowodowane "faktami naturalnymi" lub zdarzeniami prawnymi.
II SAB/Gl 27/08 - Wyrok WSA w Gliwicach z 2008-10-29
Do
odliczenia w świetle wstępnych rozważań w zakresie terminów załatwiania
spraw, nie można zaliczyć przekazania akt sądowi administracyjnemu (do
dnia zwrotu akt [...]r.), ani okresu od [...]r., kiedy miała miejsce
rozprawa administracyjna na której organ poinformował o konieczności
wykonania opinii rzeczoznawcy majątkowego lecz zlecenie tej czynności
przesunął na [...] roku z uwagi na brak środków finansowych. Już te dwa
okresy są wystarczające dla stwierdzenia bezczynności organu.
Wskazać
też należy na wielokrotne wyznaczanie przez organ na podstawie art. 36
kpa nowych terminów dla załatwienia sprawy, które nie były dotrzymywane.
Przykładowo pismem z dnia [...]r. Prezydent poinformował, że sprawa
zostanie załatwiona do dnia [...]r., co nie nastąpiło. Jednakże dopiero w
dniu [...] roku poinformowano skarżącego o nowym terminie załatwienia,
co stanowi naruszenie art. 36 kpa.
Powyższe świadczy - zdaniem
Sądu - o pozostawaniu organu w bezczynności, a nadto okres prowadzenia
sprawy narusza obowiązek rozpatrzenia sprawy "w rozsądnym terminie"
wynikającym z art. 6 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności oraz z art. 17 Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji przyjętego przez Parlament Europejski 6 września 2001 r.
I SA/Sz 422/08 - Wyrok WSA w Szczecinie z 2008-10-29
Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa podatnika do dobrej
administracji oraz prawa do efektywnego środka ochrony prawnej, to
wskazać należy, że podatnik miał zapewniony udział w postępowaniu
podatkowym, postępowanie było prowadzone z zachowaniem zasad
wynikających z Ordynacji podatkowej, bez zbędnej zwłoki, podatnik został
pouczony o możliwościach zaskarżania rozstrzygnięć tak organu pierwszej
jak i drugiej instancji, a rozstrzygnięcie jak wcześniej wskazano
zawiera niezbędne uzasadnienie do jego skarżenia. Zarzut zatem w tym
zakresie uznać należy za nie mający podstaw prawnych.
I SA/Wr 908/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-10-28
ąd zauważa, że podjęte w niniejszej sprawie ustalenia poprzedziło
właściwie przeprowadzone postępowanie podatkowe. I tak wskazuje się, iż
organy podatkowe działały na podstawie obowiązujących przepisów prawa,
realizując w ten sposób zasadę legalizmu (praworządności),
ukonstytuowaną w treści art. 120 O.p. Poprzez uczynienie zadość w/w
zasadzie urzeczywistniono kolejną zasadę, a mianowicie, zasadę
pogłębiania zaufania do organów podatkowych (art. 121 § 1 O.p.). Zasada
zaufania wyraża się między innymi w tym, że uchybienia organów
prowadzących postępowanie nie mogą powodować ujemnych następstw dla
podatnika. Naruszenia w/w zasady nie stanowi natomiast podjęcie
rozstrzygnięcia zgodnego z obowiązującymi przepisami, lecz sprzecznego z
oczekiwaniami podatnika. Wcielając w życie powołane zasady organy
podatkowe dążyły do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy w stopniu
najbardziej zbliżonym do rzeczywistości, wcielając w życie zasadę prawdy
obiektywnej, wyrażoną w art. 122 O.p. Prowadząc postępowanie w sprawie
zebrano i w sposób wyczerpujący rozpatrzono także cały materiał
dowodowy, dopuszczając - jako dowód - wszystko, co mogło przyczynić się
do wyjaśnienia sprawy, czyniąc w ten sposób zadość regulacjom art. 187 §
1 w zw. z art. 180 § 1 O.p. Dodać trzeba, że w sprawie znalazła pełne
odzwierciedlenie zasada swobodnej oceny dowodów (art. 191 O.p.) a organy
podatkowe przy ocenie zebranego materiału dowodowego kierowały się
prawidłami logiki i doświadczenia życiowego. Podsumowując należy
przyjąć, że wbrew zarzutom, działania rozstrzygających w sprawie organów
podatkowych nie przekroczyły ram "dobrej administracji".
VI SA/Wa 1503/08 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-10-16
Odnosząc
się do powołanych w odwołaniu przepisów Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji oraz Konstytucji RP organ odwoławczy stwierdził, że
decyzja organu I instancji ich nie narusza. Okoliczność, że inni
policjanci pozwolenia na broń otrzymali nie ma znaczenia dla
rozstrzygnięcia w tej sprawie. Każda sprawa ma bowiem charakter
indywidualny, a organ rozstrzyga zawsze na podstawie argumentów
przedstawionych przez wnioskodawcę i własnych ustaleń. Skoro inne osoby
(bliżej nieokreślone) pozwolenia otrzymały, należy uznać, że
przedstawiły takie argumenty, które uzasadniały wydanie im pozwoleń.
Trudno jednak zająć stanowisko w tej sprawie, bowiem strona żadnych
konkretnych informacji w tym zakresie nie podała.
Organ odwoławczy
nie zgodził się też ze stanowiskiem strony, że odmowa wydania
pozwolenia jest jej dyskryminowaniem i pozbawianiem ją prawa do obrony.
Prawo do obroni nie jest uprawnieniem konstytucyjnym, a więc odmowa
wydania pozwolenia na broń do ochrony osobistej nie narusza przepisów
ustawy zasadniczej. Ponadto strona w celu ochrony swojego bezpieczeństwa
może skorzystać ze środków ochrony, na posiadanie których nie jest
wymagane pozwolenie organów Policji.
I SA/Gd 391/08 - Wyrok WSA w Gdańsku z 2008-10-14
ie
znajduje też oparcia w aktach sprawy zarzut braku podstawy prawnej oraz
legalnej metody określenia podstawy opodatkowania. Określenie podstawy
opodatkowania znajduje oparcie, wbrew twierdzeniom skarżących, wart. 23 §
2 Ordynacji podatkowej, którego treść organ w uzasadnieniu decyzji
przytoczył i dokonał jego wykładni czego nie dostrzegła strona skarżąca.
Przepis ten, w sytuacji, gdy uznano księgi podatnika w pewnym zakresie
za nierzetelne, zezwala na odstąpienie od określenia podstawy
opodatkowania w drodze oszacowania, jeśli dane wynikające z ksiąg
podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania,
pozwalają na określenie podstawy opodatkowania. Jeśli więc organ dojdzie
do przekonania, że możliwe jest ustalenie podstawy opodatkowania w
oparciu o księgi uzupełnione dowodami pozyskanymi w toku postępowania
jest zobligowany wyliczyć podstawę opodatkowania w myśl art. 23 § 2
Ordynacji podatkowej. Twierdzenie więc skarżących, że określono podstawę
opodatkowania z pominięciem jakiejkolwiek normy prawnej, że nie
dokonano oszacowania, nie uzupełniono danych dowodami uzyskanymi w toku
postępowania, czym naruszono art. 4 Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji (Dz.U.UE L z dnia 15 grudnia 2000 r.) jest całkowicie
chybione.
Sąd, jako nietrafny, ocenił zarzut naruszenia art. 210 §
4 Ordynacji podatkowej oraz art. 18 Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji poprzez uchybienie wymogom formalnym uzasadnienia decyzji.
Wskazane przepisy prawne wymagają, by uzasadnienie rozstrzygnięcia
zawierało uzasadnienie faktyczne polegające na wskazaniu faktów, które
organ uznał za udowodnione, dowodów, którym dał wiarę oraz przyczyn, dla
których innym dowodom odmówił wiarygodności oraz uzasadnienie prawne
tj. przytoczenie przepisów prawa wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia w
odniesieniu do okoliczności konkretnej sprawy. Sąd uznał, że
uzasadnienie zaskarżonej decyzji jest na tyle czytelne i wyczerpujące,
że nie ma wątpliwości, które ze spornych transakcji organ uznał za
zaistniałe w rzeczywistości, a nie ujęte w księgach podatkowych. Organ
podatkowy wyjaśnił, z jakich przyczyn uznał powyższe kopie faktur za
wiarygodne odwołując się do innych dowodów z dokumentów tj. faktur
sprzedaży, faktur zakupów, wyciągów z rachunków bankowych. Organ wprost
stwierdził, że dowód z zeznań świadka L. Ł. okazał się nieprzydatny i
pominięto go nie kwestionując jego wiarygodności oraz podważył
wiarygodność dowodu z zeznań strony podając przyczyny tej oceny. Organ
przytoczył nadto przepisy prawa materialnego i procesowego, które
stanowiły podstawę wydania decyzji, a więc wyczerpał dyspozycję
przytoczonych wyżej przepisów. W ocenie Sądu uzasadnienie zaskarżonej
decyzji jest na tyle wyczerpujące, że pozwala stronie skarżącej na
odniesienie się do zawartej tam argumentacji, a przez to podjęcie
stosownej obrony oraz pozwala Sądowi na dokonanie oceny prawidłowości
zawartych w decyzji ustaleń i rozstrzygnięć. Stąd nie sposób zgodzić się
ze skarżącymi, że wyjaśnienie przesłanek, którymi kierował się organ
rozstrzygając sprawę jest niejasne i nielogiczne, a tym samym nie
zasługuje na uwzględnienie zarzut uchybienia dyspozycjom art. 121 i art.
124 Ordynacji podatkowej.
II GSK 335/08 - Wyrok NSA z 2008-09-17
Niewątpliwie
w myśl zasady prawdy obiektywnej - wyrażonej w art. 7 i
skonkretyzowanej art. 77 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego -
organy administracji publicznej mają obowiązek podjąć wszelki kroki
niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia
sprawy, zobowiązane są w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały
materiał dowodowy. Pamiętać jednak należy, że celem powyższego jest
dokonanie ustaleń pozwalających na prawidłowe zastosowanie prawa
materialnego. Tym samym to normy prawa materialnego decydują o tym,
jakie fakty mają znaczenie dla sprawy, wyznaczają zakres ustaleń
faktycznych koniecznych do jej załatwienia. Wbrew wywodom Sądu pierwszej
instancji ustaleń wymagają fakty mające obiektywnie znaczenie dla
załatwienia sprawy nie zaś te, które według strony mogą mieć wpływ na
jej wynik.
W sprawach, przedmiotem których jest - jak w
rozpoznawanym przypadku - kara pieniężnej za przejazd pojazdem
nienormatywnym, istotne jest ustalenie czy zachodzą prawem przewidziane
przesłanki jej wymierzenia.
Przypomnieć należy, że w myśl art. 13 g
ust. 1 ustawy o drogach publicznych, w brzmieniu obowiązującym w dacie
przeprowadzonej kontroli "Za przejazd po drogach publicznych pojazdów
nienormatywnych bez zezwolenia określonego przepisami o ruchu drogowym
lub niezgodnie z warunkami podanymi w zezwoleniu wymierza się karę
pieniężną, w drodze decyzji administracyjnej ". Art. 40c ust. 1. ww.
ustawy - także powołany w podstawie prawnej wydanych decyzji - stanowił,
że "W przypadku stwierdzenia, że pojazd przekracza dopuszczalną masę
całkowitą, naciski osi, wymiary lub przejazd pojazdu odbywa się bez
zezwolenia wymaganego przepisami o ruchu drogowym, inspektor Inspekcji
Transportu Drogowego oraz funkcjonariusz Policji mają prawo wymierzania i
pobierania kary pieniężnej, ustalonej zgodnie z art. 13g ust. 2".
Zatem,
jak trafnie wywiedziono w skardze kasacyjnej, okolicznością wymagającą
ustalenia było czy miał miejsce przejazd pojazdu nienormatywnego bez
stosowanego zezwolenia, czy doszło do przekroczenia masy całkowitej
pojazdu i nacisków osi.
Okoliczności te bezspornie zostały
poczynione - na co wskazuje uzasadnienie decyzji. Dokonane ustalenia
faktyczne nie były i nie są podważane.
Zgodzić należy się więc z
kasatorem, że w świetle przepisów leżących u podstaw kontrolowanych
przez Wojewódzki Sąd Administracyjny decyzji bez znaczenia są przyczyny,
które spowodowały naruszenie przez stronę prawem przewidzianych
wymogów, skutkujących wymierzeniem kary.
W tym stanie rzeczy nie
można zgodzić się z zaprezentowanym przez Sąd pierwszej instancji
poglądem, że uzasadnienie decyzji uchybia w tym zakresie wymogom art.
107 § 3 i art. 11 k.p.a. - w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik
sprawy. Uzasadnienie to, w ocenie składu orzekającego Naczelnego Sądu
Administracyjnego, odpowiada też wymogom art. 18 ust. 1 Europejskiego
Kodeksu Dobrej Administracji, zgodnie z którym w odniesieniu do każdej
wydanej (...) decyzji która może mieć negatywny wpływ na prawa lub
interesy pojedynczej osoby należy podać powody na których opiera się
decyzja; w tym celu należy podać istotne fakty i podstawę prawną
podjętej decyzji. Tym samym - wbrew stanowisku zaprezentowanemu przez
Wojewódzki Sąd Administracyjny - decyzja opiera się na indywidualnej
argumentacji - w zakresie koniecznym dla oceny jej zasadności.
Ewentualny brak szczegółowego odniesienia się do okoliczności
podnoszonych przez stronę a niemających wpływu na załatwienie sprawy nie
podważa powyższego.
Godzi się w tym miejscu zauważyć, że choć
Europejski Kodeks Dobrej Administracji wprawdzie nie ma mocy
bezwzględnie obowiązującej a jego postanowienia mają formalnie jedynie
charakter zaleceń to jednak pamiętać należy, że nasze państwo
zobowiązało się do stosowania standardów państwa praworządnego.
Niemniej
jednak w rozpoznawanej sprawie nie zachodziły przesłanki do odstąpienia
od wydania decyzji na podstawie art. 18 ust. 2 Europejskiego Kodeksu
Dobrej Administracji. Według tej regulacji urzędnik odstępuje od wydania
decyzji, które opierałyby się na niewystarczających i niepewnych
podstawach i które nie zawierałyby indywidualnej argumentacji.
II SA/Go 358/08 - Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 2008-09-16
ublicznej
wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z
określoną sprawą. Realizacja zasady prawdy obiektywnej ma ścisły
związek z realizacją zasady praworządności, ustalenie stanu faktycznego
sprawy jest bowiem niezbędnym elementem prawidłowego zastosowania normy
prawa materialnego (tak Barbara Adamiak w: "Kodeks postępowania
administracyjnego - Komentarz" B. Adamiak, J. Borkowski, CH Beck,
Warszawa 2004 rok, str. 67).
Stosownie do art. 77 § 1 Kpa organy
administracji publicznej są obowiązane w sposób wyczerpujący zebrać i
rozpatrzyć cały materiał dowodowy. W postępowaniu administracyjnym nie
obowiązuje przy tym formalna teoria dowodowa, według której daną
okoliczność można udowodnić wyłącznie przy pomocy takiego, a nie innego
środka dowodowego, ani też zasada, że rola organu orzekającego to rola
biernego podmiotu oczekującego na dowody zaoferowane przez stronę.
Z
art. 7 i 77 § 1 Kpa wynika, że postępowanie dowodowe oparte jest na
zasadzie oficjalności. Organ administracji zobowiązany jest z urzędu
przeprowadzić dowody służące ustaleniu stanu faktycznego. Zobowiązany
jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy i
podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu
faktycznego i załatwienia sprawy i w tym celu dopuścić jako dowód w
sprawie wszystko, co może przyczynić się do jej wyjaśnienia, a nie jest
sprzeczne z prawem (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21
grudnia 2000 roku, sygn. akt V SA 1816/00, LEX nr 77645, wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 listopada 2000 roku, sygn. akt V
SA 948/00, LEX nr 50114). Strona jest uprawniona, a nie zobowiązana do
przedstawienia dodatkowych dowodów, nr 574/72, które nie znajdują
zastosowania w niniejszej sprawie.
Nie może zatem budzić
wątpliwości, iż zaniedbanie obowiązku podjęcia wszelkich kroków
niezbędnych do wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału
dowodowego, a w konsekwencji niedostateczne ustalenie stanu faktycznego
sprawy, uniemożliwia dokonanie prawidłowej subsumcji normy prawa
materialnego do okoliczności faktycznych indywidualnej sprawy
administracyjnej.
Dodatkowo podkreślenia wymaga, iż zgodnie z
przepisem art. 84a ust. 1 i 3 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71
instytucje i osoby objęte zakresem niniejszego rozporządzenia mają
obowiązek wzajemnego informowania i współpracy w celu zapewnienia
właściwego wprowadzenia w życie niniejszego rozporządzenia. Instytucje,
zgodnie z zasadą dobrej administracji, odpowiadają na wszelkie zapytania
w odpowiednim czasie i w związku z tym zapewniają osobom
zainteresowanym wszelkie informacje wymagane do wykonywania praw
powierzonych im przez niniejsze
II OSK 887/08 - Wyrok NSA z 2008-09-09
rybunał
stwierdził, że do wykonywania tych zadań, związanych z obsługą zarówno
podmiotów zewnętrznych, jak i wewnątrz samych jednostek samorządowych,
wyznaczone powinny być osoby spełniające najwyższe wymogi
kwalifikacyjne, w tym posiadające wykształcenie adekwatne do zajmowanych
stanowisk. Konieczność tę uzasadnił faktem lawinowego przyrostu
regulacji prawnych, skomplikowaniem spraw wymagających rozstrzygnięcia
oraz wymaganiami stawianymi przez uczestnictwo Polski we Wspólnotach
Europejskich, jak również przez Parlament Europejski w przyjętym 6
września 2001 r. Kodeksie dobrej administracji. W wyniku powyższego
wyroku, przepisem art. 1 pkt 1 lit. b/ ustawy z dnia 26 maja 2005 r. o
zmianie ustawy o pracownikach samorządowych, ustawy o samorządowych
kolegiach odwoławczych i ustawy o systemie oświaty (Dz.U. Nr 122, poz.
1020) począwszy od dnia 7 sierpnia 2005 r. zmieniono przepis art. 3
ustawy o pracownikach samorządowych, wprowadzając zapis w brzmieniu
obowiązującym i aktualnie, obejmujący także przepis ust. 4, zawierający
wymóg posiadania wyższego wykształcenia przez osoby zajmujące stanowiska
kierownicze w jednostkach samorządu terytorialnego. Przyjęcie
powyższego unormowania w tak ustalonym brzmieniu pozwala na
stwierdzenie, że ustawodawca podzielił wyrażoną przez Trybunał
Konstytucyjny tezę o konieczności zatrudnienia na stanowiskach
kierowniczych osób o najwyższych kwalifikacjach w celu zapewnienia
należytego wykonywania zadań przez jednostki samorządu terytorialnego w
obecnych realiach ich funkcjonowania.
Analizując przepisy ustawy o
pracownikach samorządowych Sąd wskazał, że ustawodawca nie zamieścił w
niej przepisów wskazujących, które ze stanowisk są stanowiskami
kierowniczymi w rozumieniu ustawy, powierzając określenie ich wykazu
Radzie Ministrów na mocy delegacji ustawowej zawartej w art. 3 ust. 5. W
tabeli II, zawartej w załączniku Nr 3 do wydanego na podstawie tej
delegacji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w
sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w
urzędach gmin, starostach i urzędach marszałkowskich (Dz.U. Nr 146, poz.
1223 ze zm.) określono stanowiska pracownicze w urzędach gmin, miast
(miast na prawach powiatu), wśród których w dziale II pkt 5 wymieniono
również stanowisko skarbnika gminy (głównego księgowego budżetu).
Sąd
wywodził, że treść przywołanych uregulowań ustawy o pracownikach
samorządowych oraz przepisów wykonawczych jest klarowna, a sens
wyznaczony jednoznacznym brzmieniem art. 3 ust. 4 jasny i oczywisty.
Wynika z niego, że osoba zajmująca stanowisko skarbnika gminy winna
posiadać wykształcenie wyższe. Ustawa ta nie zawiera przy tym żadnych
uregulowań, które uzasadniałyby możliwość odstępstw od reguły określonej
w ostatnio powołanym przepisie.
II SAB/Bk 30/08 - Wyrok WSA w Białymstoku z 2008-09-04
W
przedstawionym stanie faktycznym sprawy skarżący zarzucił organowi
naruszenie art. 12 § 1 kpa zgodnie, z którym organy administracji
obowiązane
są działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie
najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia, a także art. 17
ust. 1 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji oraz art. 6 ust. 1
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych
Wolnościach. Skarżący podkreślił, iż w świetle art. 35 § 3 kpa
niewątpliwie do załatwienia sprawy nie wlicza się terminu do zajęcia
stanowiska przez inny organ określony w art. 106 § 3 kpa, to jednak
termin ten został określony na dwa tygodnie. Niedotrzymanie tego terminu
rodzi, zatem skutki określone przepisami
art. 36 - 38 kpa. Strona
składała skargę do WSA w W. na niezałatwienie przez Ministra Środowiska
zażalenia w terminie. Skargę tę jednak cofnięto wobec jego rozpatrzenia
w dniu 10 października 2007 r. Organ I instancji pomimo otrzymania
ostatecznego postanowienia Ministra Środowiska nie podjął jednak żadnych
czynności. W tych uwarunkowaniach nie można usprawiedliwić bezczynności
organu szczególnie w okresie od [...] października 2007 r. do [...]
marca 2008 r.
Końcowo skarżący podniósł, iż nie podziela poglądu
organu I instancji wyrażanego w omawianej sprawie, iż uzupełnienie przez
stronę wniosku o ustalenie warunków zabudowy w dniu [...] października
2006 r. spowodowało konieczność dokonania ponownych uzgodnień z organami
określonymi w art. 53 ust. 4 ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzenny
VI SA/Wa 1361/08 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-09-03
Przy
ocenie zasadności zarzutu naruszenia art. 7 oraz 77 § 1 K.p.a., a także
w art. 80 zw. z art. 84 K.p.a. należało, zdaniem Kolegium, wziąć pod
uwagę także inne zasady postępowania administracyjnego, zwłaszcza na
wyrażoną w art. 12 § 1 K.p.a. zasadę szybkości i proporcjonalności:
"organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i
szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do
jej załatwienia".
Uwzględniając całokształt reguł postępowania
administracyjnego Naczelny Sąd Administracyjny dokonał oceny problemu
masowych i typowych wniosków rozpatrywanych przez organy administracyjne
i nie dopatrzył się naruszenia wymienionych przez skarżącego przepisów w
działaniach organów administracyjnych upraszczających postępowania
dowodowe w tego rodzaju sprawach. Wyrazem tego są
m.in.
powoływane wyżej orzeczenia: wyrok NSA z dnia 27 września 2007 r.,
sygn. akt I OSK 1369/06, oraz wyrok z dnia 2 maja 2005 r., sygn. akt OSK
1026/04. NSA odwołał się w nich do zasady proporcjonalności (przyjęte
działania muszą pozostawać współmierne do obranego celu), która została
również wyrażona w art. 6 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji.
Wspomniany Europejski Kodeks Dobrej Administracji w art. 18, zalecając
obowiązek uzasadnienia decyzji, która może mieć negatywny wpływ na prawa
lub interesy jednostki, dopuszcza jednocześnie - w przypadku dużej
liczby jednostek, których dotyczą podobne decyzje - przekazywanie
decyzji "wystandaryzowanych".
I OSK 1377/07 - Wyrok NSA z 2008-08-13
daniem
Naczelnego Sądu Administracyjnego skoncentrowanie się w tej sprawie
przez Sąd pierwszej instancji na kwestiach mających znaczenie dla jej
rozstrzygnięcia i pominięcie wątków, które mają charakter uboczny i na
rozstrzygnięcie nie rzutują, nie stanowi uchybienia, które miałoby
istotny wpływ na wynik sprawy.
Natomiast odnośnie zarzutu
nieuwzględnienia przez Sąd pierwszej instancji podniesionego w skardze
naruszenia przepisów Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji, wskazać
należy, iż Kodeks ten nie jest aktem wiążącym w Polsce, może być on
jedynie traktowany jako akt wytyczający pożądane standardy działania
administracji.
W konsekwencji uznać należy, iż nie jest zasadny
zarzut zgłoszony w podstawie proceduralnej skargi kasacyjnej, naruszenia
art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy P.p.s.a., opierający się na
twierdzeniu o nieprawidłowym oddaleniu skargi, mimo naruszenia
zaskarżoną do sądu decyzją przepisów prawa materialnego. Także tej
części omawianej podstawy skargi kasacyjnej, która kwestionuje
prawidłowość ustaleń Sądu pierwszej instancji, w zakresie okoliczności
faktycznych istotnych dla zastosowania norm prawa materialnego, nie
można uznać za usprawiedliwioną w rozumieniu art. 184 ustawy P.p.s.a.
Przechodząc
do zawartego w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia prawa
materialnego, tj. art. 78 ust. 2 pkt 2 ustawy o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych stwierdzić należy, iż zarzut ten jest nietrafny.
I OSK 784/07 - Wyrok NSA z 2008-08-07
ramach tej podstawy kasacyjnej wskazano również na naruszenie przepisu
art. 141 § 4 P.p.s.a., poprzez pominięcie w uzasadnieniu rozstrzygnięcia
co do części zarzutów stawianych przez skarżącego w skardze do WSA (w
szczególności rozstrzygnięcia co do naruszenia przez organ administracji
ogólnych zasad postępowania administracyjnego wyrażonych w art. 7, 8, 9
i 10 kpa) poprzez niewskazanie możliwości faktycznego braku wyznaczenia
skarżącego na inne stanowisko służbowe przez organ administracyjny,
uniemożliwienie wypowiedzenia się w sprawie skarżącemu oraz
niezapoznanie z materiałami postępowania, a także naruszenie art. 141 § 4
tej ustawy poprzez pominięcie w uzasadnieniu rozstrzygnięcia co do
części zarzutów stawianych przez skarżącego w skardze do WSA w
przedmiocie naruszenia art. 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 16, 17, 19
Europejskiego kodeksu dobrej administracji.
W ocenie Naczelnego
Sądu Administracyjnego zarzut ten jest nietrafny. Stosownie do art. 1
ust. 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (Dz. U. Nr 153, póz. 1269 ze zm.) wojewódzki sąd
administracyjny sprawuje w zakresie swojej właściwości kontrolę pod
względem zgodności z prawem, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Kontrola
legalności zaskarżonej decyzji obejmuje ocenę prawidłowości
zastosowania przepisów prawa i ich wykładni przez organy administracji.
Sąd pierwszej instancji dokonuje kontroli zgodności z prawem zaskarżonej
decyzji na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie
jej wydania. Z art. 133 ustawy P.p.s.a. wynika, że Sąd wydaje wyrok po
zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, nie będąc przy tym związany
granicami skargi (art. 134 § 1 P.p.s.a.). Do kompetencji sądu
administracyjnego nie należy zatem rozstrzyganie sprawy administracyjnej
co do jej meritum, a jedynie ocena, czy organ administracji publicznej w
sposób wyczerpujący zebrał i rozpatrzył cały materiał dowodowy. Rolą
sądu administracyjnego nie jest też prowadzenie postępowania dowodowego,
które jedynie jako wyjątek w zakresie dowodu z dokumentu zostało
przepisem art. 106 § 3 P.p.s.a. dopuszczone. Analizując postępowanie
sądowe w aspekcie powyższych przepisów stwierdzić należy, że Sąd I
instancji nie prowadził postępowania dowodowego, co wynika z protokołu
rozprawy, a zatem nie mógł dopuścić się naruszenia art. 106 § 5 P.p.s.a.
oraz przepisu Kodeksu postępowania cywilnego dotyczącego oceny dowodów.
Natomiast orzekając po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, a
więc w oparciu o zgromadzony w postępowaniu administracyjnym materiał
dowodowy, nie uchybił przepisowi art. 133 § 1 P.p.s.a.
W dalszej
części wskazano na naruszenie przepisu art. 141 § 4 P.p.s.a. Otóż
przypomnieć należy, że w skardze do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego, na str.2 podniesiony został zarzut oczywistego
naruszenia "art. 156 § 1 pkt 2 w zw. z art. 7 kpa" oraz przepisów
stanowiących podstawę wydania zaskarżonej decyzji, który w uzasadnieniu
powiązano z zasadami ogólnymi zawartymi w kpa oraz w Europejskim
kodeksie dobrej administracji. Wbrew wywodom skargi kasacyjnej Sąd I
instancji nie uchybił temu przepisowi, bowiem w uzasadnieniu trafnie
wskazał, że zaskarżona decyzja Ministra Obrony Narodowej z dnia [...]
została wydana w postępowaniu nadzwyczajnym o stwierdzenie nieważności
decyzji wypowiadającej skarżącemu stosunek służbowy zawodowej służby
wojskowej. Taki zakres sprawy przesądził o tym, że w postępowaniu tym
organ nie gromadził nowych dowodów, które prowadziłyby do nowych ustaleń
faktycznych. WSA podkreślił też, że w takiej sprawie organ oceny
legalności decyzji ostatecznej dokonuje tylko i wyłącznie na podstawie
materiałów zgromadzonych w postępowaniu zwykłym, zakończonym wydaniem
decyzji ostatecznej. Sąd w uzasadnieniu wyjaśnił również istotę rażącego
naruszenia prawa w znaczeniu przepisu art. 156 § 1 pkt 2 kpa, a więc
tym samym odniósł się do naruszeń zasad ogólnych postępowania
administracyjnego, które w istocie formułowane były pod adresem
postępowania "zwykłego", zakończonego decyzją o wypowiedzeniu stosunku
zawodowej służby wojskowej z dnia [...] Nr [...].
II GSK 229/08 - Wyrok NSA z 2008-07-10
ąd I instancji uznał za istotne w tej sprawie, że błędne informacje
były udzielane skarżącemu w trakcie toczącego się postępowania w
stosunku do zbywcy gospodarstwa rolnego, jak i bezpośrednio przed
wszczęciem postępowania z wniosku skarżącego z dnia 5 stycznia 2006 r.
Sąd wskazał na obowiązek organów - mieszczący się w ramach treści art. 9
k.p.a. - udzielania informacji związanych z prawidłowym zainicjowaniem
postępowania administracyjnego i podkreślił, że prawo do informacji
wyrażone jest także w Europejskim Kodeksie Dobrej Administracji (art. 10
ust. 3). Sąd powołał się również na orzecznictwo NSA powstałe na
gruncie art. 9 k.p.a. w przedmiocie nieznajomości prawa przez osoby,
które nie są zorientowane w problematyce prawnej. Sąd stwierdził, że
organy naruszyły podczas rozstrzygania tej sprawy również art. 8 k.p.a.
Udzielenie błędnej informacji, w konsekwencji której wydano decyzję
uniemożliwiającą przejęcie przez skarżącego płatności DSU naruszało
bowiem zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa,
wykracza bowiem poza granice praworządnego i sprawiedliwego
postępowania.
IV SA/Wr 172/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-06-25
atomiast w odniesieniu do zawartego w zaskarżonym postanowieniu
rozstrzygnięcia stwierdzającego uchybienie terminu do wniesienia wniosku
o ponowne rozpatrzenie sprawy zauważyć należy, że postanowienie o
uchybieniu terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie jest
rozstrzygnięciem kończącym wstępne postępowanie organu odwoławczego .
Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wydanie tego rodzaju
postanowienia możliwe jest dopiero po ostatecznym rozpatrzeniu prośby o
przywrócenie terminu, w tym obejmującym również kontrolę sądowo -
administracyjnej tego orzeczenia. Zarówno bowiem postanowienie o odmowie
przywrócenia terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie
sprawy, jak również postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia
takiego wniosku mogą podlegać weryfikacji w drodze zaskarżenia ich do
wojewódzkiego sądu administracyjnego. Stwierdzenie powyższego oznacza
,że wydanie postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia wniosku o
ponowne rozpatrzenie sprawy przed wyczerpaniem przez stronę możliwości
jego kontroli przez sąd administracyjny uznać należy za naruszające
podstawowe zasady postępowania administracyjnego, a w szczególności
przepis art. 7 i art. 8 k.p.a. W tym zakresie Wojewódzki Sąd
Administracyjny w składzie orzekającym w niniejszym składzie nie
aprobuje poglądu wyrażonego w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z
dnia 24 stycznia 2006 r. sygn. akt II OSK 50/05, wedle którego
dopuszczalne jest załatwienie - w przypadku odmownego załatwienia prośby
strony o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania - przez organ
odwoławczy sprawy przywrócenia terminu do wniesienia środka odwoławczego
jednym postanowieniem, z równoczesnym stwierdzeniem wniesienia
odwołania z uchybieniem terminu. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego organ odwoławczy powinien wstrzymać się z wydaniem
orzeczenia, o którym mowa w art. 134 k.p.a. do momentu uzyskania przez
postanowienie odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia wniosku o
ponowne rozpatrzenie sprawy waloru prawomocności tj. prawomocnego
załatwienia przez sąd administracyjny skargi na powyższe postanowienie.
Takie właśnie postępowanie organu odwoławczego świadczyłoby o
poszanowaniu zasad dobrej administracji przewidzianych w uchwalonym
przez Parlament Europejski w dniu 6 września 2001 r. - Europejskim
Kodeksie Dobrej Administracji oraz prawidłowym stosowaniu ogólnych zasad
postępowania administracyjnego .
VII SA/Wa 501/08 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-06-11
Tak
więc Prezes NFZ umarzając postępowanie w sprawie na podstawie art. 105
Kpa wobec stwierdzenia braku przedmiotu postępowania, nie zbadał
stosownie do treści art. 9 Kpa, czy w związku z pokryciem kosztów
przebytego leczenia strona ostatecznie domagała się ich zwrotu. Art. 9
Kpa przewiduje, że organy administracji obowiązane są do należytego i
wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i
prawnych, które mogę mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków
będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad
tym, aby strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym
celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Prawo do
informacji przyjmuje także Europejski Kodeks Dobrej Administracji, który
w art. 10 ust. 3 stanowi: "W razie potrzeby urzędnik służy jednostce
poradą dotyczącą możliwego sposobu postępowania w sprawie oraz dotyczącą
pożądanego sposobu rozstrzygnięcia sprawy (J. Świątkiewicz, Europejski
Kodeks Dobrej Administracji, Warszawa 2002). Na organie orzekającym
ciążył więc, przy uwzględnieniu okoliczności niniejszej sprawy,
obowiązek oceny czy wniosek o zgodę na leczenie (wobec sfinansowania go
ze środków własnych skarżącej) nie uległ przekształceniu we wniosek o
zwrot poniesionych kosztów i jaki zamiar ostatecznie strona skarżąca
zamierzała zrealizować.
Nie sposób w kontekście powyższych wywodów
zaakceptować stanowisko organu, że złożenie przez skarżącą dokumentów
potwierdzających wykonanie operacji oraz dowodów wpłaty za zabieg, nie
uprawniało Prezesa NFZ do przyjęcia, że strona wnosi o refundację
kosztów już poniesionego leczenia. W jakim innym bowiem celu
przedkładałaby ona dowody wpłat za przeprowadzony zabieg, gdyby nie
ubiegała się o zwrot poniesionych kosztów. Wprawdzie analiza akt
administracyjnych nie wskazuje, by skarżąca wycofała wniosek o wyrażenie
zgody na leczenie poza granicami kraju w związku z wykonaniem leczenia w
zakresie objętym wnioskiem, jednak nie zwalniało to organu od ustalenia
rzeczywistej intencji strony, co w sprawie miało zasadnicze znaczenie.
Prezes NFZ nie rozważył więc, czy to, że skarżąca, poza wszczętą przez
siebie procedurą, przeprowadziła leczenie, miało wpływ na istnienie
przedmiotu niniejszego postępowania.
II GSK 149/08 - Wyrok NSA z 2008-05-28
Zgodnie
z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, wezwania kierowane
do stron postępowania powinny być redagowane w sposób precyzyjny i
zrozumiały dla adresata. Właściwie sformułowane wezwanie daje możliwość
udzielenia jednoznacznej odpowiedzi. Aby ta możliwość była realna
konieczne jest wykonanie przez organ wynikającego z art. 9 k.p.a.,
obowiązku należytego i wyczerpującego informowania stron o
okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na
ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania
administracyjnego. Szczególnie w przypadku osób, które nie są dobrze
zorientowane, gdyż nie zetknęły się wcześniej z podobną problematyką,
nieodzowne - z perspektywy obowiązujących zasad - jest udzielenie
niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Informacja udzielana stronie powinna
być należyta i wyczerpująca. Podkreśla się także konieczność jej
zrozumiałego charakteru (por. art. 22 ust.1 Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji). Zarówno znaczenie językowe, jak i funkcja tej regulacji
w systemie prawa prowadzi do przekonania, że chodzi w tym przypadku o
informację pełną, rozumianą tak szeroko, jak to tylko jest możliwe.
Pewne ograniczenie zakresu udzielania informacji następuje w stosunku do
uczestnika postępowania (art. 9 zd. 2 k.p.a.), któremu udzielona ma być
informacja prawna o charakterze "niezbędnym". Jednak i w tym przypadku,
ma to być informacja koniecznie potrzebna, bez której nie można się
obejść.
W rozpatrywanej sprawie przeprowadzonych zostało kilka
postępowań, które w rozumieniu wnoszących o wznowienie postępowania
stanowiły jedną sprawę. Wzywając zatem do sprecyzowania żądania objętego
wnioskiem o wznowienie postępowania, przez wskazanie którego, bądź
których postępowań żądanie dotyczy organ, dla realizacji zasad ogólnych
postępowania administracyjnego, zobligowany był do podania informacji o
każdym z postępowań, pozostających w kręgu zainteresowania wnioskodawcy.
Tylko
takie fachowe działanie organu administracji publicznej, odpowiadające
zasadzie prawdy obiektywnej i zasadzie informowania stron, zmierza do
osiągnięcia celu postępowania określonego w art. 8 k.p.a. polegającego
na pogłębianiu zaufania obywateli do organów Państwa oraz świadomości i
kultury prawnej obywateli.
W rozpatrywanej sprawie, jak słusznie wskazał, Wojewódzki Sąd Administracyjny, organ wymaganiom powyższym nie sprostał.
IV SA/Wa 1602/07 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-05-27
ąd rozpoznający sprawę niniejszą podziela stanowisko wyrażone przez organy administracji publicznej orzekające w tej sprawie.
Trzeba
bowiem pamiętać, iż ustawodawca w art. 10 kpa ustanowił zasadę ogólną
czynnego udziału strony w postępowaniu. Z zasady tej wynikają dla organu
administracji publicznej obowiązki, a mianowicie zagwarantowanie
stronie czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz
zagwarantowanie stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia
się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Odpowiednio do tych obowiązków organów administracji publicznej,
powołany przepis, jest podstawą do ustalenia praw procesowych strony,
tj. prawa do czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym oraz prawa
do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów oraz zgłoszonych żądań.
Kształtuje on zatem prawa strony, czego następstwem prawnym jest to, że
strona rozporządza swymi prawami, a zatem w razie odstąpienia przez
stronę od ich realizacji nie można z tego tytułu wyprowadzać negatywnych
następstw dla strony.
Innymi słowy prowadzone postępowanie
administracyjne rządzi się określonymi zasadami wynikającymi z przepisów
kpa. Ich naruszenie w toku prowadzonego postępowania skutkować może
wadliwością całego postępowania, jeśli uchybienia te miały wpływ na
wynik sprawy. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż zasadę tą przyjmuje także
Europejski Kodeks Dobrej Administracji (art. 16) co wskazuje na wagę tej
zasady.
Czynny udział strony przejawia się w szczególności w
postępowaniu wyjaśniającym, co dla ochrony praw strony ma istotne
znaczenie. Zapewnia jej bowiem wpływ na ustalenie stanu faktycznego, a
przez to wpływ na stosowanie normy prawa materialnego lub procesowego.
II GSK 50/08 - Wyrok NSA z 2008-04-28
całą stanowczością należy także stwierdzić, iż arogancją, nie do
pogodzenia z zasadą praworządności i z zasadą pogłębiania zaufania
obywateli do organów państwa (art. 7 i 8 k.p.a.) jest wymaganie od
przewoźnika w powołaniu na jego profesjonalizm, takiej wiedzy w zakresie
prawa, jakiej nie mają funkcjonariusze działający w ramach organów
państwa. Odnośnie do wymienionych powyżej zasad ogólnych Kodeksu
postępowania administracyjnego, w doktrynie przyjmuje się, iż zasady te
nie mają być wcale tylko instrukcyjnym zaleceniem dla praktyki albo
wskazówkami "dobrej administracji", a więc wytycznymi o charakterze
organizacyjnym, pozaprawnym. Przeciwnie, w perspektywie k.p.a. wszystkie
one mają być normami prawnymi, wobec czego ich naruszenie ma być
traktowane jako naruszenie prawa, a co za tym idzie naruszeniem
praworządności. Oczywiście, ma to bardzo istotne konsekwencje prawne,
gdyż dzięki temu organy powołane do czuwania nad legalnością nie tylko
mogą, lecz powinny kontrolować stosowanie wszystkich tych zasad jako
norm prawnych (vide: S. Rozmaryn, O zasadach ogólnych kodeksu
postępowania administracyjnego, s. 889).
IV SA/Gl 1154/07 - Wyrok WSA w Gliwicach z 2008-04-22
W
podobny sposób komentowany przepis jest postrzegany w licznych
orzeczeniach sądów administracyjnych, w których celnie podnoszono, iż
obowiązek wynikający z treści art. 9 k.p.a. ciąży na organach
administracji zwłaszcza w sprawach, których okoliczności dają podstawę
do wniosku, iż stroną jest osoba prosta, z niską świadomością prawną
oraz nieporadna w kontakcie z administracją (patrz wyrok NSA w Warszawie
z 7 grudnia 1984 r, sygn. III SA 729/84, Lex nr 9815: wyrok WSA w
Warszawie z dnia 31 maja 2006r., sygn. I SA/Wa 273/06. Lex nr 227709).
W
doktrynie prawa akcentuje się, iż organ obowiązany jest do udzielania
całokształtu informacji związanej z załatwieniem danego rodzaju sprawy
administracyjnej. Nadto organ obowiązany jest informować stronę o
uprawnieniach i obowiązkach wynikających z przepisów prawa procesowego,
których realizacja będzie miała wpływ na wynik sprawy. Oznacza to, że
organ ma obowiązek udzielania informacji zarówno o przepisach prawa
materialnego, jak i procesowego (Jaśkowska, Wróbel, Komentarz do Kodeksu
postępowania administracyjnego, Zakamycze 2005).
Informacja
udzielana stronie, w granicach wyznaczonych treścią art. 9 zdanie
pierwsze k.p.a., ma spełniać wymóg należytej i wyczerpującej. Należy
także podkreślić konieczność jej zrozumiałego charakteru (por. art. 22
ust. 1 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji).
Obowiązek
udzielenia stronie informacji obciąża organ z urzędu, a jego bierność
stanowi naruszenie prawa, bez względu na to w jakiej fazie postępowania
miało miejsce. Gdyby niespełnienie tego obowiązku mogło mieć wpływ na
wynik sprawy, co dotyczy zwłaszcza stron działających bez pomocy
profesjonalnego pełnomocnika, wówczas stanowi to wystarczającą podstawę
do uchylenia aktu podjętego w takich warunkach (patrz wyrok NSA z 9
listopada 2006r., sygn. I OSK 6/06, Lex 293175).
Przy takim
rozumieniu obowiązku organów udzielania informacji faktycznej i prawnej,
wobec faktu, że Pani S. B. jest osobą nieporadną, cierpiącą na
zaburzenia psychiczne, nie korzystającą z pomocy profesjonalnego
pełnomocnika, koniecznym było poinformowanie skarżącej o złożeniu
odwołania po terminie oraz o treści art. 58 §1 i 2 wraz z podaniem
niezbędnych wyjaśnień co do treści tej regulacji.
I FSK 435/07 - Wyrok NSA z 2008-04-22
rzedstawiając
taką argumentację autor skargi kasacyjnej nie wyjaśnia jednak, do
którego z kilkudziesięciu składanych przez Spółkę w toku postępowania
wniosków dowodowych stwierdzenia te się odnoszą.
Taki sposób
formułowania i uzasadniania podstaw kasacyjnych nie daje możliwości
Sądowi kasacyjnemu dokonania rzeczowej oceny zarzucanego Sądowi
pierwszej instancji naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a.
Naczelny Sąd Administracyjny, działając jako sąd kasacyjny nie jest
uprawniony do samodzielnego konkretyzowania zarzutów i snucia
przypuszczeń, do jakich konkretnie okoliczności odnoszą się wymienione w
skardze kasacyjnej zarzuty.
Podobnie, nie kwalifikuje się do
merytorycznego rozpoznania ogólnikowe i nie poparte jakimkolwiek
rzeczowym uzasadnieniem stwierdzenie, iż działania Sądu stanowią poważne
naruszenia prawa, czy też ogólne powołanie się na art. 7 i art. 32
Konstytucji RP, Kodeks Dobrej Administracji oraz art. 120 i 121
Ordynacji podatkowej.
IV SA/Wr 44/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-04-16
W
omawianym kontekście warto przypomnieć stanowisko Trybunału
Konstytucyjnego zajęte w sprawie o sygn. SK 4/02 (wyrok z 15 kwietnia
2003 r., OTK ZU nr 4/A/2003, poz. 31), które w pełni aprobuje niniejszy
skład orzekający, że "administracja pełni wobec obywatela rolę służebną i
w sytuacji, gdy zakończenie procesu weryfikacji dokumentacji jest
utrudnione z przyczyn niezależnych od zainteresowanego, to jej
obowiązkiem jest fachowa i rzetelna pomoc. Brak takiej pomocy,
skutkujący pozbawieniem możliwości dochodzenia uprawnień przez strony
postępowania, jest wysoce naganny i nie może prowadzić do naruszenia
konstytucyjnie chronionej godności człowieka, na której straży stoi
także administracja publiczna. Prawo do dobrej administracji gwarantuje
także Kodeks Dobrej Administracji (w tym przypadku w szczególności jego
art. 17 i 22) przyjęty przez Parlament Europejski z 6 września 2001 r."
(zob. także art. 41 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej,
sporządzony w Nicei w 2000 r.).
Zdaniem Sądu należy przyjąć, że w
razie niepoinformowania strony przez organ o celowości złożenia
kolejnego wniosku o świadczenie pielęgnacyjne wraz z ponownym
orzeczeniem o niepełnosprawności stanowiącym kontynuację poprzedniego
orzeczenia, wypłata kontynuowanego zasiłku powinna nastąpić od dnia
wskazanego w nowym orzeczeniu o niepełnosprawności. W ogólnym
postępowaniu administracyjnym nie obowiązuje bowiem zasada ignorantia
iuris nocet i obowiązkiem organu, wynikającym przede wszystkim z art. 9
k.p.a., jest informowanie strony o okolicznościach faktycznych i
prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków
będących przedmiotem aktualnego lub potencjalnego postępowania (por.
orzeczenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z dnia 18
października 2007 r. SKO 4316/62/07 (OwSS 2008 nr 1, poz. 2, Lex
337485).
Powyższe stanowisko koresponduje z poglądem wyrażonym
przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 23 października 2007 r.,
sygn. akt P 28/07 (OTK ZU seria A, nr 9, poz. 106), wedle którego art.
24 ust. 2 ustawy w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o
przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku
powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu
niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki
zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od
orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności,
prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w
którym wpłynął wniosek, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 69
Konstytucji RP.
II SA/Łd 1103/07 - Wyrok WSA w Łodzi z 2008-04-04
W
niniejszej sprawie, argument organów orzekających, iż skarżąca R.H.
podpisała oświadczenie, że znane są jej zasady udzielania pomocy
finansowej na dostosowanie gospodarstwa rolnego do standardów Unii
Europejskiej jest bez znaczenia wobec zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego, w którym brak jest jakiegokolwiek dokumentu świadczącego o
rzetelnym i jasnym udzieleniu stronie informacji o zasadach i
procedurze, wiążącej się z przyznawaniem przedmiotowych płatności i
sposobem realizacji przedsięwzięć określonych planem dostosowania. Wobec
powyższego, niedopuszczalne było wywodzenie przez organy Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa negatywnych dla skarżącej
skutków prawnych w tym zakresie.
Na marginesie tych uwag, godzi
się jeszcze podnieść, że prawo do informacji przewiduje także Europejski
Kodeks Dobrej Administracji, który w art. 10 ust. 3 stanowi, iż w razie
potrzeby urzędnik służy jednostce poradą, dotyczącą możliwego sposobu
postępowania w sprawie, wchodzącej w zakres jej działania oraz dotyczącą
pożądanego rozstrzygnięcia sprawy, natomiast art. 22 reguluje sposób
postępowania urzędnika w razie zwrócenia się z prośbą o udzielenie
informacji.
Niezależnie od naruszenia zasady informowania,
wynikającej z art. 9 k.p.a., wskazać jeszcze należy na naruszenie
reguły, określonej w art. 8 k.p.a., który to przepis ustanawia dla
organów administracyjnych obowiązek prowadzenia postępowania w taki
sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz
świadomość i kulturę prawną obywateli. Z zasady pogłębiania zaufania
obywateli do państwa wynika zaś przede wszystkim wymóg praworządnego i
sprawiedliwego postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ
administracji publicznej. Tylko bowiem postępowanie, odpowiadające takim
wymogom i decyzje, wydane w wyniku tak ukształtowanego postępowania
mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej
nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań. W
celu realizacji tej zasady konieczne jest ścisłe przestrzeganie prawa,
zwłaszcza w zakresie dokładnego wyjaśnienia okoliczności sprawy oraz
konkretnego ustosunkowania do żądań i twierdzeń stron. (por. wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 marca 2005 r.,
sygn. akt VI SA/Wa 789/04, niepubl. w zbiorze urzędowym, dostępny Lex
nr 189248). Zasada zaufania obywatela do państwa pozwala mu bowiem
przypuszczać, iż dokonywane wobec niego czynności, przez będący emanacją
państwa organ, czy inną jednostkę do tego upoważnioną, są zgodne z
obowiązującymi przepisami prawa. (por.: wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 5 grudnia 2005 r., sygn. akt I OSK 208/05,
niepubl. w zbiorze urzędowym, dostępny Lex nr 188971).
Przedstawione
uchybienia organu administracji niewątpliwie naruszyły również przepisy
art. 7 oraz 77 k.p.a.. W treści tych przepisów zawarta jest bowiem
podstawowa cecha postępowania administracyjnego, nakładająca na organy
administracji obowiązek zachowania aktywnej postawy podczas całego
postępowania wyjaśniającego. W niniejszym postępowaniu takiej właśnie
postawy organu zabrakło.
W konkluzji stwierdzić należy, że w
niniejszym postępowaniu organy administracji publicznej popełniły szereg
błędów w zakresie stosowanej procedury administracyjnej, których
stwierdzenie obligowało Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji.
III SA/Wa 137/08 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-04-02
daniem
Sądu w rozpoznawanej sprawie organy dopuściły się naruszenia przepisów
postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Na
wstępie wskazać należy, że organy administracji publicznej obowiązane
są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli
do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli (art. 8
kpa). Stosownie do treści art. 9 kpa organy te obowiązane są do
należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach
faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i
obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy
czuwają nad tym, aby strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości
prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
Przez wyjaśnienia i wskazówki należy rozumieć udzielanie informacji
zarówno o przepisach prawa materialnego, jak i prawa procesowego. Prawo
do informacji przyjmuje także Europejski Kodeks Dobrej Administracji,
który w art. 10 ust. 3 stanowi: "W razie potrzeby urzędnik służy
jednostce poradą dotyczącą możliwego sposobu postępowania w sprawie
wchodzącej w zakres jej działania oraz dotyczącą pożądanego sposobu
rozstrzygnięcia sprawy (J. Świątkiewicz, Europejski Kodeks Dobrej
Administracji, Warszawa 2002).
Organy administracji publicznej
mają również obowiązek badania, bez względu na tytuł pisma i jego
formalną zawartość, jaka była intencja składającej je strony. Dokładne
wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy w rozumieniu art. 7 kpa obejmuje
również ustalenie przez organ treści rzeczywistego żądania strony.
Należy
przy tym podnieść, iż określany w art. 63 § 2 kpa wymóg wskazania
żądania oznacza, iż chodzi o takie sprecyzowanie żądania, aby nie było
żadnych wątpliwości co do zamiaru i intencji strony.
II SA/Bk 811/07 - Wyrok WSA w Białymstoku z 2008-03-27
egalności zaskarżonego postanowienia nie podważają zarzuty podnoszone
przez skarżącego. Nieuzasadnione są zarzuty dotyczące naruszenia
licznych przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż obecny
etap postępowania, jest już postępowaniem egzekucyjnym a nie
jurysdykcyjnym, do którego przepisy kpa mają jedynie odpowiednie
zastosowanie. Różnice w interpretacji pojęcia rozbiórki przedmiotu nie
mogą świadczyć o tym, że w sprawie została naruszona zasada wolności
wyrażona w art. 31 Konstytucji RP. Nadto bezzasadny pozostaje zarzut
naruszenia art. 78 Konstytucji RP dotyczący prawa strony do zaskarżania
orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, albowiem skarżący nie
został tego prawa pozbawiony. W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 6
Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji stwierdzić należy, że akt
ten może być jedynie traktowany jako akt wytyczający pożądane standardy
działania administracji.
I OSK 499/07 - Wyrok NSA z 2008-03-19
Co do zarzutu naruszenia przez organ szeregu przepisów Europejskiego
Kodeksu Dobrej Praktyki Administracyjnej mieć na względzie należało to,
że EKDPA, opracowany przez Jacoba Sodermanna ombudsmana Unii
Europejskiej, zgodnie z zaleceniem Parlamentu Europejskiego z 6 września
2001 r., znajduje zastosowanie w organach i instytucjach Unii. EKDPA
nie ma natomiast mocy obowiązującej nawet w warunkach polskich, po
wstąpieniu do Unii Europejskiej. Jego polecenia mają jedynie charakter
zaleceń w sprawach załatwianych przez organy Wspólnoty (zob. J.
Świątkiewicz "Europejski Kodeks Dobrej Administracji", wyd. Biuro RPO,
Warszawa, marzec 2007 r.). Tym samym zarzut naruszenia przepisów tego
aktu nie mógł stanowić usprawiedliwionej podstawy kasacyjnej.
II SA/Łd 47/08 - Wyrok WSA w Łodzi z 2008-03-13
Na
marginesie tych uwag, godzi się jeszcze podnieść, że prawo do
informacji przewiduje także Europejski Kodeks Dobrej Administracji,
który w art. 10 ust. 3 stanowi, iż w razie potrzeby urzędnik służy
jednostce poradą dotyczącą możliwego sposobu postępowania w sprawie
wchodzącej w zakres jej działania oraz dotyczącą pożądanego
rozstrzygnięcia sprawy, natomiast art. 22 reguluje sposób postępowania w
razie zwrócenia się z prośbą o udzielenie informacji.
Niezależnie
od naruszenia zasady informowania, wynikającej z art. 9 k.p.a., wskazać
jeszcze należy na naruszenie art. 8 k.p.a., który to przepis ustanawia
dla organów administracyjnych obowiązek prowadzenia postępowania w taki
sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz
świadomość i kulturę prawną obywateli. Z zasady pogłębiania zaufania
obywateli do państwa wynika przede wszystkim wymóg praworządnego i
sprawiedliwego postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ
administracji publicznej. Tylko bowiem postępowanie odpowiadające takim
wymogom i decyzje wydane w wyniku tak ukształtowanego postępowania mogą
wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej nawet
wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań. W celu
realizacji tej zasady konieczne jest ścisłe przestrzeganie prawa,
zwłaszcza w zakresie dokładnego wyjaśnienia okoliczności sprawy oraz
konkretnego ustosunkowania do żądań i twierdzeń stron (por.: wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 marca 2005 r.,
sygn. akt VI SA/Wa 789/04, LEX nr 189248). Zasada zaufania obywatela do
państwa pozwala mu bowiem przypuszczać, iż dokonywane wobec niego
czynności, przez będący emanacją państwa organ, czy inną jednostkę do
tego upoważnioną, są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa (por.:
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 grudnia 2005 r., sygn.
akt I OSK 208/05, LEX nr 188971).
III SA/Wr 502/07 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-02-06
Korzystając
z tego uprawnienia Sąd postanowił wyeliminować z obrotu prawnego
zaskarżoną decyzję W. D. z dnia [...] Nr [...] oraz poprzedzającą ją
decyzję Prezydenta W. z dnia [...]. Nr [...] z uwagi na naruszenie przez
orzekające w sprawie organy norm prawa procesowego, w stopniu nie
dającym się pogodzić
z obowiązującym porządkiem prawnym i przyjętymi w demokratycznym państwie prawa standardami dobrej administracji.
Postawą
materialno -prawną rozstrzygnięcia w danej sprawie jest przepis art. 15
ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach
osobistych ( Dz. U. z 2001r. Nr 87 poz 960 ze zm.) . W myśl
przytoczonego przepisu organ administracji wydaje na wniosek strony lub z
urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby , która opuściła miejsce
pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i jednocześnie
nie dopełniła obowiązku wymeldowania się.
Pobyt stały w danym
lokalu oznacza zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym
adresem z zamiarem stałego przebywania ( art. 6 ust 1 ustawy o ewidencji
ludności i dowodach osobistych) . W orzecznictwie Naczelnego Sądu
Administracyjnego zgodnie przyjmuje się, że przesłanka opuszczenia
dotychczasowego miejsca pobytu stałego w rozumieniu art. 15 ust 2
powołanej ustawy jest spełniona, jeżeli opuszczenie ma charakter trwały i
jest dobrowolne . Do stwierdzenia " opuszczenia lokalu bez wymeldowania
" w rozumieniu art. 15 ust 2 nie wystarczy samo fizyczne opuszczenie
dotychczasowego miejsca pobytu, konieczne jest, aby fizycznemu
przebywaniu osoby w innym miejscu, niż miejsce pobytu stałego,
towarzyszył zamiar stałego związania się z tym innym miejscem,
urządzenia w nim swego trwałego centrum życiowego ( por. wyrok NSA z
dnia 23
II SA/Wr 487/07 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-01-30
Działania
procesowe organów administracji publicznej uprawnionych do prowadzenia
postępowania w sprawie administracyjnej i do podejmowania orzeczeń
podporządkowane są przede wszystkim zasadzie praworządności zawartej w
art. 6 kodeksu postępowania administracyjnego i art. 7 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, a ponadto uwzględnionej jako jedna z zasad
podstawowych w art. 4 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji.
Wymaga
ona zgodności z prawem każdej czynności procesowej, w tym czynności
orzeczniczej podejmowanej przez organ administracji publicznej,
działający zgodnie z kompetencją przyznaną mu przepisami ustrojowymi,
materialnymi i formalnymi.
W doktrynalnym ujęciu postępowanie
administracyjne traktowane jest jako zorganizowany proces stosowania
prawa, w którym pierwszorzędne znaczenie ma ustalenie normy prawa
odpowiedniej dla orzeczenia, poprzez które następuje załatwienie sprawy,
stanowiące cel postępowania.
W literaturze przedmiotu w etapach
zorganizowanego procesu stosowania prawa wyróżnia się min. ustalenie,
jako norma obowiązuje w zakresie niezbędnym dla potrzeb rozstrzygnięcia
oraz uznanie - przy uwzględnieniu obowiązujących przepisów procesowych i
przyjętej teorii dowodów - za udowodniony (lub nie udowodniony) fakt,
objęty stosowaną normą (np. J. Wróblewski : Sądowe stosowanie prawa,
Warszawa 1972: B. Adamiak, J. Borkowski : KPA Komentarz, Warszawa 2006).
Elementem
dokonywanych w pierwszym zakresie czynności jest ustalenie rozumienia
normy prawnej przy zastosowaniu odpowiedniego modelu wykładni i
właściwych dyrektyw interpretacyjnych.
Prawo administracyjne
posługuje się wprawdzie powszechnie stosowanymi i wypracowanymi przez
teorię prawa zasadami wykładni, ale w nauce wskazano pewne założenia
interpretacji prawa szczególnie charakterystyczne dla tej dziedziny,
artykułując w nich przede wszystkim niedopuszczalność interpretacji
normy prawnej z pominięciem kontekstu właściwej dla przedmiotu
postępowania ustawy lub aktu wykonawczego wydanego na jej podstawie,
który przeczy literze prawa (por. J. Starościach: Źródła prawa
administracyjnego).
W rozpoznawanej sprawie organy orzekające w
administracyjnym postępowaniu instancyjnym uznały zasadność uchylenia -
na podstawie art. 162 § 2 kpa - decyzji Kierownika Biura Powiatowego
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G. z dnia [...] nr
[...] przyznającej P.B. pomoc finansową w łącznej kwocie 96.373,25 zł na
dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej,
stwierdzając jednocześnie, że beneficjent nie zrealizował w terminie
przedsięwzięcia określonego w planie dostosowania gospodarstwa rolnego
do standardów Unii Europejskiej, a tym samym nie spełnił warunku
określonego w § 3 pkt 3 rozporządzenia oraz nie dopełnił obowiązku
wynikającego z § 9 ust. 3 tego aktu.
Należy zatem wskazać, że
przepis § 3 pkt 3 rozporządzenia stanowi, że płatność jest udzielana
producentowi rolnemu, który zobowiąże się do realizacji przedsięwzięcia
określonego w planie dostosowania gospodarstwa rolnego do standardów
Unii Europejskiej, zwanego dalej "planem dostosowania" w terminie
określonym w tym planie w celu dostosowania gospodarstwa rolnego do:
III SA/Kr 1079/08 - Wyrok WSA w Krakowie z 2009-03-25
Przyjąć
zatem należy obowiązywanie w Konstytucji tzw. supernormy
intertemporalnej przełamującej ogólne zasady prawa międzyczasowego.
Zgodnie z nią przepis uznany przez Trybunał za niekonstytucyjny nie
powinien być stosowany w przyszłości, nawet jeśli za jego stosowaniem
przemawiałyby ogólne reguły prawa międzyczasowego (por. K. Gonera, E.
Łętowska, "Wieloaspektowość następstw stwierdzania niekonstytucyjności",
PiP 2008, z. 5, s. 31-32). W przypadku derogacji przepisu dokonanej
przez TK nie ma więc zastosowania zasada tempus regit actum, ze względu
na pozbawienie tego przepisu domniemania jego konstytucyjności. Za
niestosowaniem niekonstytucyjnego przepisu przemawiają także argumenty
dotyczące ochrony praw jednostki oraz ekonomiki procesowej. Trudno
bowiem byłoby uznać za zgodne z zasadą ekonomiki procesowej zawieszenie
postępowania przed sądem i oczekiwanie na wykonanie wyroku TK przez
ustawodawcę, skoro to wykonanie może trwać bardzo długo. A zatem należy
przyjąć, że w odniesieniu do sądów administracyjnych skutkiem wyroku
Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niekonstytucyjność przepisów
będących podstawą prawną zaskarżonej decyzji w sprawie, może być
uchylenie zaskarżonej decyzji. Zarówno zatem w takich przypadkach, gdy
na skutek orzeczenia TK przepis traci moc z chwilą ogłoszenia orzeczenia
TK, jak i w tych przypadkach, gdy Trybunał korzystając z możliwości
przewidzianej w art. 190 ust. 3 zd. 1 Konstytucji określa inny termin
utraty mocy obowiązującej przepisu, sądy administracyjne mają prawo
odmówić zastosowania tych przepisów. Pogląd taki jest zgodny z wyrażanym
w nowszym orzecznictwie sądów administracyjnych (por. np. wyrok NSA z
21 czerwca 2007r., l OSK 1030/06; także wyrok NSA z 23 lutego 2006r, II
OSK 1403/05, NSA z 31 stycznia 2008r., II OSK 1599/07).
Wobec
spraw będących w toku sąd administracyjny ma zatem możliwość dokonania
oceny rozpatrywanej sprawy z punktu widzenia ochrony praw jednostki i
uniknięcia sytuacji, kiedy sąd orzekałby według niekonstytucyjnych
przepisów tylko po to, by następnie strona wniosła o wznowienie
postępowania. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że w
niniejszej sprawie Sąd rozważając znaczenie orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego odraczającego datę utraty mocy obowiązującej przepisów
stanowiących podstawę prawną zaskarżonej decyzji, wziął pod uwagę
przedmiot regulacji objętej niekonstytucyjnym przepisem, przyczyny
naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych naruszonych takim
przepisem, powody dla których TK odroczył termin utraty mocy
obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów oraz okoliczności
rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy
stosowania niekonstytucyjnego przepisu. Mając na uwadze wszystkie
wymienione okoliczności Sąd doszedł do przekonania, że w niniejszej
sprawie należy uwzględnić orzeczenie Trybunału i odmówić stosowania
niekonstytucyjnych przepisów, pomimo odroczenia terminu utraty ich mocy
obowiązującej. Odsyłanie bowiem w niniejszej sprawie na drogę wznowienia
postępowania byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa
prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej,
naruszeniem prawa do szybkiego załatwienia sprawy stanowiącego
podstawowy standard europejski prawa do dobrej administracji, a na
drodze sądowej - prawa do szybkiego procesu.
Mając powyższe na
względzie - Sąd w sprawie niniejszej, mając na uwadze treść art. 178
Konstytucji RP oraz art. 4 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju
sądów administracyjnych, odmówił zastosowania niezgodnych z Konstytucją
przepisów aktu rangi podustawowej - rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych,
I SA/Wa 1787/08 - Wyrok WSA w Warszawie z 2009-03-17
II SA/Bk 42/08 - Wyrok WSA w Białymstoku z 2008-02-28
choć wadliwe i naruszające zasadę zaufania oraz wymóg udzielania
rzetelnej i aktualnej informacji publicznej, nie mogło być potraktowane
jako naruszenie art. 17 pkt 10 ustawy skutkujące na mocy art. 28
stwierdzeniem nieważności zaskarżonej uchwały w zakresie odnoszącym się
do przebiegu drogi 1 KDD przez działkę o nr geod.[...]. W odniesieniu do
zarzutu niewłaściwego zastosowania przez Sąd Europejskiego Kodeksu
Dobrej Administracji i art. 41-43 Karty Praw Podstawowych stwierdzono,
że Sąd powołał je jedynie w kontekście prawa do dobrej administracji.
Europejski Kodeks Dobrej Administracji podobnie jak Karta Podstawowych
Praw Unii Europejskiej nie są aktami wiążącymi w Polsce, obecnie mogą
być jedynie traktowane jako akty wytyczające pożądane standardy
działania administracji.
II FSK 1512/06 - Wyrok NSA z 2007-06-12
Tymczasem organ podatkowy nie wyjaśniając w żaden sposób z jakich
względów uznał, że przedmiotowe żądanie nie może być rozpatrywane w
kontekście przesłanek wznowienia postępowania, rozpoznał je jako wniosek
o stwierdzenie nieważności. Uczynił tak mimo tego, że niewątpliwie
posiadał odpowiednią wiedzę, iż w tym stanie rzeczy żądanie to będzie
bezskuteczne z przyczyn formalnych /z uwagi na unormowanie art. 249 par.
1 i 2 O.p., stosowanego w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia
2002 r. na mocy art. 24 par. 1 i 2 noweli z dnia 12 września 2002 r./.
Trudno w świetle powyższych ustaleń oprzeć się wrażeniu tendencyjności
działania organu podatkowego. Tymczasem pamiętać należy, że zasada
ochrony zaufania obywatela do państwa /a więc przede wszystkim do
organów wypełniających jego funkcje - w tym administracji publicznej/
jest zasadą prawnokonstytucyjną, która rodzi określone obowiązki w
sferze działalności państwa /por. wyrok TK z dnia 3 października 2001
r., K 27/01 - OTK 2001 nr 7 poz. 209/. W postępowaniu podatkowym jej
wyrazem jest jedna z generalnych zasad tego postępowania, ustanowiona w
art. 121 par. 1 O.p. /postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w
sposób budzący zaufanie do organów podatkowych/. Prawo do dobrej
administracji gwarantuje także /w ramach unormowań wspólnotowych/ Kodeks
Dobrej Administracji przyjęty przez Parlament Europejski z dniem 6
września 2001 r. W tym przypadku warto w szczególności przytoczyć jego
art. 10 ust. 3, gdzie wskazano, że w razie potrzeby urzędnik służy
jednostce poradą dotyczącą możliwego sposobu postępowania w sprawie
wchodzącej w zakres jego działania oraz dotyczącą pożądanego sposobu
rozstrzygnięcia sprawy.
OSK 532/04 - Wyrok NSA z 2004-06-29
Słusznie
w tej sytuacji podnosi się w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, że
akceptowane przez Sąd postępowanie organu, który wydał zaskarżoną
decyzję, a w pierwszym rzędzie organu I instancji, w żadnym razie nie
licuje z obowiązkiem wyrażonym w Karcie Praw Podstawowych Unii
Europejskiej, wymagającym zapewnienia prawa do dobrej administracji.
Sąd
w ślad za Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Sz. twierdzi, że zarzut
nie dopuszczenia strony do udziału w oględzinach jest niesłuszny, bowiem
operat sporządził według obowiązujących przepisów rzeczoznawca
majątkowy. Brak jest jednak stanowiska Sądu co do tego, czy operat mógł
być /powinien/ dokonany po przeprowadzeniu /czy też bez/ oględzin
nieruchomości. Jeżeli bowiem jedną z czynności poprzedzających
sporządzenie operatu szacunkowego miałoby być przeprowadzenie oględzin,
to niezależnie od tego, kto sporządza taki dokument /może to być
wykwalifikowany rzeczoznawca/, w braku odmiennego - wyłączającego udział
strony przepisu w tej czynności, stosuje się przepisy Kpa /a więc wymóg
zapewnienia udziału strony w każdej czynności procesowej - art. 10 par.
1 Kpa/.