"zamieszkiwanie" to "miejsce zamieszkania" – nie zawsze

W prawie jedną z podstawowych zasad wykładni i interpretacji tekstu prawnego jest poszukiwanie wspólnych pojęć, którym ustawodawca  posłużył się w aktach prawnych i szukanie wspólnego znaczenia tych pojęć. Jest to jedna z podstawowych czynności prawnika dokonującego interpretacji tekstu, pojęcia – którego w słowniczku danej ustawy nie wyjaśniono.
Jako przykład można wskazać pojęcie przedsiębiorcy, które występuje w różnych ustawach i czasem jest wyjaśnione – na użytek danej ustawy – a czasem nie. W takim przypadku prawnik szuka w całym systemie prawnym pojęcia „przedsiębiorca” i zastanawia się, który ze znaczeń tego pojęcia będzie adekwatne.Gdy dane pojęcie ma swoje odzwierciedlenie w ustawy systemowej lub kodeksie i jest to definicja ogólna. to w tedy jest naprawdę dużo prościej.Tą drogą poszła zapewne w 2011 r. duża cześć prawników, członków zarządów wspólnot mieszkaniowych, zwykłych ludzi i urzędników, gdy w wchodzącej  w życie (i głośnej ówcześnie) nowelizacji ustawy  z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.), na mocy której gminy przejęły zarządzenie odpadami zobaczyli pojęcie „mieszkaniec” w związku z pojęciem nieruchomości, poprzez zwroty „nieruchomości zamieszkane” i „mieszkańcy” oraz  „zamieszkiwanie”.  Art. 6c ust. 1 tej ustawy stanowił zaś, że gminy są obowiązane do zorganizowania odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy.W naturalny sposób pojawiły się skojarzenia z pojęciami znanymi z ustawy – Kodeks cywilny. Tym bardziej, że skojarzenia te są wzmacniane przez pozostałe ustawy w systemie jak np. ustawy podatkowe czy ustrojowe.  W których, zgodnie z orzecznictwem,  pod pojęciem mieszkańca należy rozumieć osobę nie zameldowaną, ale tą która ma miejsce zamieszczania na terenie gminy, właśnie określone zgodnie z wymogami Kodeksu Cywilnego.A tym czasem swego czasu Ministerstwo Środowiska w odpowiedzi na interpelacje posła wskazało, że  słowo „zamieszkują” zostało użyte celowo ze względu na planowane zniesienie obowiązku posiadania meldunku. Stosownie do art. 6h ww. ustawy właściciele nieruchomości są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku nieruchomości zamieszkanych powstaje za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec. W tym okresie musi zajść zdarzenie warunkujące powstanie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi – zamieszkiwanie mieszkańca na nieruchomości. Zdaniem resortu środowiska, zamieszkiwanie oznacza rodzaj pobytu osoby cechujący się zaspokajaniem codziennych potrzeb życiowych tej osoby w mieszkaniu faktycznie zajmowanym, stanowiącym jej centrum życia domowego w danym okresie, a w szczególności nocowaniem, stołowaniem się i wypoczynkiem po pracy czy nauce. Dana nieruchomość w określonym okresie stanowi więc miejsce koncentracji interesów życiowych określonej osoby.
Oznacza to też, że inne miejsca nie mogą być uznane za takie, w których koncentrują się interesy życiowe tej osoby w danym okresie. W przypadku ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach okresem, w którym musi zaistnieć wskazany powyżej stan, jest wyłącznie okres miesiąca kalendarzowego. Okres ten jest okresem, za który powstaje obowiązek uiszczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.Co istotniejsze, zdaniem ministerstwa zamieszkanie w rozumieniu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ma wyłącznie faktyczny charakter i nie należy go utożsamiać z miejscem zamieszkania w rozumieniu kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 25 kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. W przypadku zamieszkania w rozumieniu przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie ma znaczenia, czy dana osoba ma zamiar i wolę stałego pobytu na danej nieruchomości. Istotne jest jedynie, że dana nieruchomość w danym miesiącu jest miejscem, w którym koncentruje się jej aktywność życiowa.

„Zamieszkiwanie” a „miejsce zamieszkania” to jednak różnica
Ministerstwo argumentuje następnie, że celem ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest zapewnienie odbioru odpadów komunalnych z tych nieruchomości, na których faktycznie przebywają (bytują) ludzie, a w związku z tym przebywaniem powstają odpady komunalne. W ustawie tej celowo więc nie posłużono się kategorią „miejsce zamieszkania”, lecz wyłącznie pojęciem „zamieszkiwania”. Użycie tego pojęcia jest świadomym zabiegiem legislacyjnym wskazującym, że na gruncie tej ustawy żadnego znaczenia nie ma zamiar stałego pobytu, a znaczenie ma wyłącznie faktyczne przebywanie danej osoby na nieruchomości. Tym samym w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nacisk położony jest na faktyczne przebywanie (bytowanie) danej osoby na nieruchomości, na koncentrację życia w danym miejscu, co powoduje wytwarzanie na tej nieruchomości odpadów komunalnych przez tę osobę i konieczność zagospodarowania tych odpadów.W świetle powyższego osoby, które posiadają nieruchomość na terenie innej gminy niż ta, w której są zameldowane, są zobowiązane do uiszczania opłaty za odbiór odpadów komunalnych w miesiącach, w których zamieszkują daną nieruchomość. Gmina może w ramach wypełnionej deklaracji określić konieczność wskazania gminy, na terenie której będzie wskazane zamieszkiwanie danej osoby. Wówczas gmina może się skontaktować z drugą gminą i ustalić prawdziwość informacji zawartych w deklaracjach. Ministerstwo wyjaśniło także, że sporadyczne czy okazjonalne (np. odwiedziny) przebywanie w danym budynku (nieruchomości) nie jest i nie może być uznane za zamieszkanie w powyżej wskazanym znaczeniu. Za zamieszkiwanie na danej nieruchomości nie może więc być uznane przebywanie danej osoby tylko sporadyczne na danej nieruchomości, np. w związku z wyjazdem weekendowym w celach rekreacyjnych, czasową opieką nad osobą starszą.


(Odpowiedź na interpelację nr 16529).